Tuzla Genel Bilgi
Marmara Bölgesi'nde, İstanbul İline bağlı bir ilçe olan Tuzla, doğusunda Gebze İlçesi batısında Pendik, kuzeyinde Pendik ve güneyinde Marmara Denizi ile çevrilidir. Kocaeli yarımadasının güneybatısında yer alan ilçe toprakları engebeli bir arazi yapısına sahiptir. İlçe toprakları denize yakın kesimlerde yüksek kıyılar halindedir. Engebeli kesimler düzlük alanlardan daha fazladır. Denize yakın kesimler geniş düzlükler halinde olup, içerilere gidildikçe yükseklik artış göstermektedir. Tepeler arasındaki bu düzlükler plato görünümündedirler.
İlçenin güneyindeki Tuz Burnu denize doğru büyük bir çıkıntı oluşturmasının yanı sıra buradaki Tuzla Körfezinde Mezar Burnu, Dalyan Burnu, Tuz Burnu, Sakız Adası Burnu, İçmeler Burnu ve Sarp Burnu bulunmaktadır. Tuz Burnunun güneyinde Şemsiye Adası, Korsan Adası, İncir Adası ve Ekrembey Adası (Eşek Adası) yer almaktadır.
Deniz seviyesinden yüksekliği 300 ile 190 m. arasında değişmektedir. Yüzölçümü 86 km2 olup, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 123.225'tir.
İlçe doğal bitki örtüsü bakımından yoksul olup, çalılıklar ve fundalıklar vardır. Kırsal alanlarda genellikle makiler egemendir Buralarda meşe, bodur, süpürge çalısı, funda, katırtırnağı, kocayemiş, defne ağaçları bulunmaktadır. İlçede genellikle Akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar yağışlı ve serindir. ilkbahar serin ve yağışlı, sonbahar ılıman ve bol yağışlıdır. Yılın ortalama sıcaklığı 14 derecedir.Yıllık yağış ortalaması 720 mm.dir. Yağışlar genelde yağmur şeklindedir.
İlçenin ekonomisi tarım, hayvancılık sanayii ve ticarete dayalıdır. Tuzla, Haremden başlayıp, Sakarya İline kadar devam eden sanayi tesislerinin önemli bir kısmını sınırları içinde bulundurmaktadır. İlçede sanayii kuruluşu olarak Arçelik Sanayi ve Ticaret A.Ş., Alamsaş, Alarko Sanayi ve Ticaret A.Ş. bulunmaktadır.Ayrıca ilçede bulunan Organize Deri Sanayii vardır. İlçe sınırları içerisinde çok sayıda özel tersane bulunmakta olup, her türlü tekne ve yat yapılmaktadır. Tarım ve hayvancılık ilçe halkının bir diğer gelir kaynakları arasındadır.
1960'lı yıllarda küçük bir köy olan Aydınlı'nın doğu kesimindeki boş arazilerde Pendik Tersanesi'nin yapımı sırasında da Tuzla çevresinde de önemli değişikliklere neden olmuştur. 1980'lerin başında açılan Pendik tersanesinin bir bölümü Tuzla Yarımadasının kuzey kıyılarında yer almaktadır. Deniz Harp Okulu'nun 1985'te Heybeliada'dan Tuzla'ya taşınması da yöreye canlılık kazandırmıştır.
Şifalı suların bulunduğu Tuzla İçmelerine özellikle yaz aylarında büyük talep olmaktadır. Ayrıca yazlık evlerine gelenler de ilçe ekonomisine canlılık getirmektedir.
İlçe topraklarının bulunduğu alan eski bir yerleşim yeridir. Pro.Dr.Şevket Aziz Kansu'nun 1961'de yaptığı araştırmalarda tarih öncesine ait bazı kalıntı ve buluntular ortaya çıkmıştır. Bu buluntuların Fikirtepe kültürünün bir devamı olduğu da anlaşılmıştır. İlçenin bundan sonraki tarihi karanlık olup, herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.
Bizans döneminde Akritas isimli küçük bir köyün burada bulunduğu J.Pargoire (1872-1907) Byzantionlu Stephanosun eserinde belirtilmektedir. Akritas'ın bugünkü Tuzla'nın bulunduğu yerde olduğu kesinlik kazanmıştır. Akritas ismi XVIII.yüzyılın başlarında da kullanılmıştır. Bu küçük yerleşim yerinin çevresinde VI.yüzyıla ait Ayios Trifon Manastırının bulunuyordu. Ayrıca Tuzla Körfezindeki küçük adalarda da Hagios Andreas ve Hagios Gikara manastırları vardı. Hagios Theotokos ve Ayios Demetrios manastırları Tuzla yarımadasındaki diğer Bizans dönemi kiliseleri idi.
Tuzla Tersanesi'nin yapımı sırasında Ekrembey Adası ve civarında İstanbul Arkeoloji Müzeleri'nin yapmış olduğu kazılarda Bizans kalıntıları ile karşılaşılmıştır. Bunlar kapalı ve açık sarnıçlar, sur duvarları, çeşitli yapı kalıntıları, kuyulardır. Ekrembey Adası'nın etrafını çevirdiği sanılan surlardan pek azı günümüze ulaşabilmiştir.
Aydos'taki Bizans tekfuru bu yerleşim yerinin etrafını surlarla çevirmiştir. Abdurrahman Gazi zamanında Osmanlı topraklarına katılan bu yerleşim, balıkçı köyü olma özelliğini sürdürmüştür. Bu özelliğinin yanı sıra gemi kalafat yeri ve Osmanlı limanı olmuştur.
Cumhuriyetin ilk yıllarında Lozan Antlaşmasının hükümlerine göre, yapılan mübadelede Yunanistan'dan gelen göçmenlerin bir bölümü Tuzla'ya yerleştirilmiştir. Osmanlının son dönemlerinde Üsküdar'a bağlı bir belde iken 1908'de ilk köy beldesi olmuştur.1936 yılında Belediyesi kurulmuş, 1951 yılında da Kartal ilçesine, 1987'de de Pendik ilçesine bağlanmıştır. 1992 tarihinde yapılan yeni düzenleme ile müstakil ilçe konumuna getirilmiştir.
İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler arasında; manastır kalıntıları, sur duvarı kalıntıları bulunmaktadır.
Kenthaber Kültür Kurulu
Fotoğraflar, www.tuzla.gov.tr ve www.tuzla.bel.tr adreslerinden alınmıştır.
