İncir Kervansarayı

İncir Kervansarayı

İncir Kervansarayı, Bucak ilçesinin 7 km. batısında İncirdere Köyü yakınındadır. Antalya’dan kuzeye giden kervan yolunun dördüncü konaklama noktasında bulunan bu kervansaray Antalya’ya 90 km, Susuz Han’a da 16 km. uzaklıktadır. Bu kervansarayı Selçuklu sultanı XIII.yüzyılda Gıyaseddin Keyhüsrev bin Keykubat yaptırmıştır.

Avlulu kervansaraylar plan tipinde olan İncir Kervansarayı dikdörtgen planlıdır. Kuzeyde küçük bir tepenin yamacından itibaren başlayan kervansaray yüksek ve kalın duvarlı olarak yapılmıştır. Ancak bu duvarların büyük bir kısmı yıkılmıştır.Günümüze ulaşan kalıntılarından kesme taş duvarları olduğu ve dışarıdan gelebilecek herhangi bir saldırıya karışı dayanma ayakları ile desteklendiği görülmektedir. Kervansarayın duvarları payandalarla desteklenerek dışarıdan gelebilecek hücumlara karşı bir kale görünümünü almıştır.

Kervansarayın doğu duvarları mazgalların alt hizasına kadar toprağa gömülmüştür. Hanın dış duvarları gibi iç yüzeyleri de kesme taşlardan yapılmıştır. Yapının duvarlarında daha önceki dönemlere ait kesme taş ve mimari parçalar kullanılmıştır. Buradaki payandalar arasında kervansarayın aydınlanmasını sağlayan mazgal pencereler açılmıştır. Doğu ve batı yönlerinde ikişer adet, kuzeyde ise tek bir mazgal pencere görülmektedir.

Güney yönündeki avlu duvarlarının orta kesiminde avlu kapısı yer almaktadır. Avlu kapısı oldukça sade motiflerle bezenmiştir.Büyük olasılıkla 42 X 32 m. ölçüsündedir. Kalıntılarından anlaşıldığına göre avlu oldukça geniş dikdörtgen planlıdır. Girişin tam karşısına gelen, tonozlu mekan Selçuklu hanlarının tipik karakterini yansıtmaktadır.
Muntazam kesme taştan yapılmış olan kervansarayın beden duvarları birbirinden farklı olarak kare, beşgen ve yuvarlak payelerle desteklenmiştir. Batı duvarı payeleri kare,kuzey duvarı başındakiler yuvarlak,ortadakiler de beşgen kesitlidir. Bunlardan doğu duvarları çok zarara uğramıştır. Taşların büyük bölümü sökülmüş, mazgalların alt hizasına kadar toprağa gömülmüşlerdir. Buradaki çörtenler toprak zeminine kadar yaklaşmıştır. Kervansarayın duvarlarının iç yüzleri de kesme taşlarla örülmüş olup burada antik çağlara ait taşlar çok az kullanılmıştır.

Girişin sağındaki alçak bir tonozun kilit taşlarından birisi üzerinde aşağıya bakan bir insan bir insan başı kabartması görülmektedir. Kervansarayın giriş kapısı Selçuklu han ve kervansaraylarında olduğu gibi dışarıya doğru çıkıntı yapmaktadır. Kapının iki yanında ince çizgilerle kartuşlara ayrılmış sütunlarla yuvarlatılmıştır. Kapının çevresi çeşitli kompozisyonlarla bezenmiştir. Buradaki bezemeye egemen olan girişin üzerini örten istiridye motifi biçimindeki eğik tonozdur. Bunun üzerindeki bölüm yıkılmış olmasından ötürü bezeme tam olarak anlaşılamamaktadır. Bununla beraber her iki yanda yukarıya doğru yükselen meandr, yarım yıldız motifleri ile birbiri içerisine girmiş geometrik şekiller dikkati çekmektedir. Ayrıca üzengi taşları sırtında güneş tasviri olan bir ayağını kaldırmış aslan kabartmaları ile süslenmiştir. Bunların altında simetrik lotus ve palmetlerin peş peşe sıralandığı iki büyük rozet dikkati çekmektedir. Bu kompozisyon Sultan II. Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında basılmış sikkelerde görülmektedir. İstiridye kabuğu biçimindeki dilimli tonozun kemeri üzerinde dört satırlık kitabe bulunmaktadır:

“Bu mübarek han,ümmetlerin idaresi elinde olan büyük sultan,şahlar şahı,Arap ve Acem efendisi,karaların ve denizlerin sultanı,zamanın zülkarneyn’i, ikinci İskender, inananların emiri, Keyhüsrev oğlu Keykubad oğlu Keyhüsrev’in emri ile 636 (1238-1239) yılında inşa edildi.”

Giriş kapısından sonra kervansarayın kuzey ve güney yönünde simetrik olan bir orta koridor, giriş kapısının iki yanından başlayarak karşılıklı on iki payeyi birleştiren sivri kemerlerin taşıdığı beşik tonozlarla örtülmüştür. Orta bölümün üzeri kare olarak yükseldikten sonra kubbe ile örtülü olmasına rağmen bu kubbe günümüze gelememiştir. Buradaki orta eksinin iki yanında sıralanan payeler sivri kemerlerle birbirleri ile birleştikleri gibi tonoz altında da yine tonozlarla takviye edilmişlerdir.

Kenthaber Kültür Kurulu