Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Alparslan Ceylan, 1998'de başlatılan Erzurum, Erzincan, Kars ve Iğdır'ı içerisine alan 50 bin 786 kilometrekarelik bir alanda 2 bin rakımda, 40 bilim adamıyla 10 yıldır devam ettirilen kazı çalışmalarını anlattı.
Doç. Dr. Ceylan, "Bu çalışmalar aynı zamanda Anadolu'ya Türklerin geliş tarihinin 1071 olmadığını, çok daha eski olduğunu, yerleşimin çok daha eski tarihlerde oluştuğunu, tarihi ve arkeolojik belgelerle ortaya koşmuştur" dedi.

Elde edilen bilgilerin hem Türk tarihi açısından hem de Anadolu tarihi açısından çok önemli olduğunu söyleyen Ceylan, "Milattan öncesine kadar Türk tarihinin Anadolu'da var olduğunun tespitini yapmış olduk" diye konuştu.

Doğu Anadolu Araştırmaları kitabının yazarı Doç. Dr. Alparslan Ceylan, 1998 yılından itibaren Erzurum, Erzincan, Kars ve Iğdır'da coğrafyanın getirdiği tüm zorlukları rağmen, 40 kişilik bilim adamı ekibiyle çalışmalar yaptı. Ceylan, kısa bir süre önce Güneş Vakfı Yayınları arasında bu çalışmaları içeren, 10 yıllık çalışmanın bir mukaddimesi niteliğinde bir eser yayınladı.

Doğu Anadolu Bölgesi'nin Türkiye'nin en dağlık, en yüksek bölgesini oluşturduğunu söyleyen Doç. Dr. Alparslan Ceylan, "Bu bölgede araştırma yapmak zor. Bu zorluklara rağmen, az da olsa daha önceden araştırma yapıldı. Bizim çalışmamız şimdiye kadar yapılanların en kapsamlısı, 1998 yılından itibaren başlatmış olduğumuz bu araştırma olmuştur. Çalıştığımız alan, ortalama rakımı 2 bin metredir. 2 bin metrede 1998'de başlattığımız araştırma Erzincan, Erzurum , Kars Iğdır bölgesini içerisine almıştır. Bunun dışında Ağrı'da Kültür Bakanlığı adına bir de, Ardahan Çıldır Akçakale kazısını yaptık.10 yıl önce Erzincan'da ilk başladığımızda Erzincan Valisi Rahmetli Yazıcıoğlu ile çalıştık. Gerçekten de büyük desteğini gördük, kendisini rahmetle anıyoruz. Zaman içerisinde yaklaşık 40'a yakın bilim adamı bu çalışmalarda yer aldı. 10 yılın sonunda 10. yıl adına bir kitap çıkardık. Bu kitap, çalışmaların bir mukaddimesidir. 5 cilt olarak planladığımız bu çalışmanın ilk kitabını oluşturuyor. Daha sonra Erzurum Kars, Erzincan, Iğdır ayrı ayrı daha geniş bir şekilde olacak. Bu kitap için çalışma için çalışma alanımız 50 bin 786 bin kilometrekarelik bir alanı oluşturuyor. 10 yılda bu çalışmalar için 300 bin kilometre yol yaptık. Çalışmalarda sadece benzin, barınma, yeme-içme masrafı gibi bir çok masraf var, bu masrafların bir kısmını Atatürk Üniversitesi, diğer kısımlarını DPT, Kültür Bakanlığı, bir kısmını da kendi imkanlarımızla gerçekleştirdik. Maliyeti çok yüksek. Ama ortalama olarak 300 bin YTL harcandığını tahmin
ediyoruz" dedi.

ANADOLU TARİHİ İLE İLGİLİ ÖNEMLİ BİLGİLERE ULAŞTIK
"Doğu Anadolu'nun tarihi ve arkeolojik bakımdan detaylı bilgiye sahip değildik. Sadece yazılı kaynaklarda geçen bilgilerle yetiniyorduk" diyen Doç. Dr. Ceylan, şunları söyledi:
"Yapmış olduğumuz araştırma ve kazılar sonucunda Anadolu tarihi ile ilgili önemli bilgilere ulaştık. Erzincan ile ilgili bilgilerimizde Altuntepe Pekeviç, Şirinlikale gibi birkaç yerleşim biriminden ibaretti. Şu an geldiğimiz noktada sadece Erzincan ve çevresinde 100'e yakın tarihi ve arkeolojik yerleşme yeri tespit ettik"

HEM TÜRK TARİHİ AÇISINDAN HEM DE ANADOLU TARİHİ AÇISINDAN ÇOK ÖNEMLİ BİLGİLER ELDE ETTİK
Yapılan çalışmalarla Anadolu'ya Türklerin geliş tarihinin 1071 olmadığının, çok daha eski olduğunun, yerleşimin çok daha eski tarihlerde oluştuğunun tarihi ve arkeolojik belgelerle ortaya konulduğunu anlatan Doç. Dr. Ceylan, "Bunlar, hem Türk tarihi açısından hem de Anadolu tarihi açısından çok önemli bilgilerdir. Milattan öncesine kadar Türk Tarihinin Anadolu'da var olduğunu anlamış olduk. Oltu'da, Tortum'da çok sayıda koyun-koç heykelleri bulduk. Kıpçak Türkleri'nin varlığıyla yeni belgeler elde
ettik. Bunlar Kıpçak Türklerinden kalma eserler, bölgede çok sayıda daha var" dedi.

10 YIL DAHA ÇALIŞMAMIZ GEREKİYOR
Doç. Dr. Ceylan, çalışmayı 4 yılda tamamlamayı planladıklarını ancak 50 bin kilometre karelik alanın sadece yüzde 60'ını tamamladıklarını ifade ederek, "Bir 10 yıl daha çalışmamız gerekecek. Kıpçaklar, Oltu, Tortum, Narman bölgelerine yerleşmiş, Anadolu'ya Hıristiyan olarak gelmiş, sonradan Müslüman olmuşlar. Ama Gürcistan'daki Kıpçakları Hıristiyan oldukları için kabul etmemişiz. Araştırma ile ayrıca Türk tarihinin problemlerini ortaya çıkıyoruz. Iğdır'da erken demir çağına ait bulgular, Ağrı'da bir Urartu yazıtı bulduk. Erzurum müzesine kazandırdık. 3 bin yıllık bir yazıt. Bu yazıt çok önemli. Bilim dünyasına kazandırıldı. Bölgedeki bir Urartu merkezi ve sulama kanalları hakkında bilgi veriyordu. İngiltere'de yayınlandı.
250'den fazla yerleşim merkezi belirlendi. Kars Müzesi'ne verdiğimiz ilk tunç ve erken demir çağına ait çömlek var. Sağlam olarak tespit ettik. Önemli eserlerinden birisi. Erzurum Müzesi'ne verdiğimiz Urartu yazıtı var. Çok sayıda çanak çömlek parçası var. Ayrıca Erzurum Kalesi'nden elde ettiğimiz çok sayıda eser var" şeklinde konuştu.

ANADOLU'NUN KÜLTÜR TURİZMİNE ÖNEMLİ BİR KATKI SAĞLANACAK
Yapılan çalışmalarda Anadolu ve Türk tarihi açısından önemli bilgilere ulaşıldığını belirten Doç. Dr. Ceylan, "En önemli özelliklerinden birisi Anadolu'nun kültür turizmine önemli bir katkı sağlayacaktır. Kitap incelendiğinde görülecektir ki, Anadolu, diğer illerle ilgili bildiğimizi sandığımız eserlerin çok az olduğunu, zengin bir klr. 10 yılda bu çalışmalaültür mirasımızın var olduğunu göreceğiz. Kültür turizmi ile ilgili gelen ekiplere nereleri gezdireceğimizi öğrendik. Turist rehberlerine konferans ve derslerle Anadolu kültür turizmine katkı sağlamaya çalıştık. Aynı zamanda çalışma bir okul vazifesi görmüştür. Turist rehberleriyle ilgili olarak 3 aylık bir çalışma yapılmıştır. Müzelerle beraber ortak konferanslar verdik. Çalışmanın çok ilginç bir noktası da ilköğretim 4 ve 5 sınıf öğrencilerine 48 konferans verdik. Türkiye'de bu bir ilktir. Bu çalışmaların amacı sadece bilgi toplamak bilimsel olarak kullanmak değil. Elde edilen bilgi ve bulguların ilköğretim seviyesine kadar halka ulaştırmaya çalışmak, paylaşmak çevreye ve kültür varlıklarına sevgi ve saygı duymalarını sağlamaya çalışmaktır" dedi.

Ceylan, 40 bilim adamı ile yaptıkları çalışmada ekibin içerisinde Türkiye'de Atatürk Üniversitesi, Mimar Sinan Üniversitesi, Erzincan, Kafkas ve İstanbul Üniversitesi'nden bilim adamları bulunduğuna dikkati çekti. Ceylan, ayrıca Azerbaycan'dan, Gürcistan'dan, Kazakistan'dan İngiltere ve İran'dan bilim adamları da projede görev aldığını kaydetti.
Doç. Dr. Ceylan, daha sonra şunları söyledi:
"Bu kitabın ardından ikinci kitabım Doğu Anadolu'da Türk İzleri çalışması olacak. Ekim ayında çıkmasını planlıyoruz. Türkçe ve İngilizce çıkacak. Şu anda çalışmaları sürüyor. Milattan önce 3'ncü bininci yıla ait veriler var. Prof Dr. Ekrem Memiş, Anadolu'da Türk varlığı ile ilgili bir yazıta dayanarak bir yazı yayınladı. Ancak bu yazının arkeolojik kaynaklarla desteklenmesi gerekiyordu. Milattan önce birinci bin yılında Anadolu'ya gelen Kimmer ve İskit Türkleri'nin Anadolu'da varlıklarına ait, yazılı ve
arkelojik bilgiler var. Bulguları bu çalışmalar sırasında tespit etmiş bulunmaktayız. Bunu geniş bir şekilde kitapta vereceğiz. Bölgedeki çalışmalarda Urartularla ilgili önemli bilgiler elde ettik. Bölgede üzüm bağları yapmışlar, Erzincan'daki Cimin üzüm bağlarının temel noktası Urartular. Sulama göleti bulundu. Üzüm yetiştirmişler. Urartular, Türkler gibi Asnayik bir kavim. Ermeniler, Urartuların kendi ataları olduğu üzerine çalışıyorlar. Ama istediklerini bulamadılar. Urartu yazısı çözüldü, Ermenice ile hiçbir alakası yok. Ermeni Hint Avrupa dili, Urartu dili ise Asya dilleri arasında. Ermenilerin iddiaları zayıfladı. Ama buna rağmen Türkiye'de bazı aydınlar, Urartuları Ermenilerin atası olarak biliyor"