Tunceli’den Harvard'a uzanan öykü

2 diyabet gelişiminde önemli rol oynayan endoplazmik retikulumda artan stresi bir ilaç grubu ile azaltmayı başararak,şişman ve ileri derecede tip-2 diyabet geliştirmiş farelerde diyabeti tamamen iyileştiren Türk bilim adamı Dr. Umut Özcan, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesinden mezun olduktan bir yıl sonra Harvard Üniversitesi’nde öğretim görevlisi oldu. Genç bilim adamı çalışmalarını Harvard Üniversitesi’ndeki kendi laboratuvarında sürdürüyor. 

Prof Dr. Gökhan Hotamışlıgil laboratuvarında, moleküler ve genetik tekniklerle gerçekleştirdiği çalışmasında hücre içerisinde bulunan ve ’Endoplazmik Retikulum’ diye adlandırılan organelde gelişen aşırı yüklenmenin (stresin), şişmanlıkta tip 2 diyabetin gelişiminde merkezi bir rol oynadığını gösteren Özcan, fareler üzerinde bir ilaç grubu ile bu stresi azaltmayı başarmıştı. Araştırmada, yapı olarak birbirinden farklı ama fonksiyon olarak kimyasal çaperon grubuna giren iki ilaç kullanan Özcan, şişman ve ileri derecede tip 2 diyabet geliştirmiş farelerde, diyabeti tamamen iyileştirmişti. Harvard Üniversitesi Çocuk Hastanesi Endokrinoloji Bölümü’nde öğretim görelisi olan ve kendi araştırma laboratuvarını kuran genç bilim adamı, çalışmalarını burada sürdürüyor. 

43. Ulusal Diyabet Kongresi için geldiği Antalya’da AA muhabirinin sorularını cevaplandıran Özcan, İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nden mezun olduktan bir yıl sonra Harvard Üniversitesi’nde öğretim üyeliğine kabul edilmenin büyük mutluluk olduğunu söyledi.

CERRAHPAŞA-HARVARD HATTI

İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi İngilizce Tıp bölümünde okurken Harvard Üniversitesi diyabet merkezi Joslin Diabetes Center’da dünyanın ünlü diyabet profesörlerinden C. Ronald Kahn’in laboratuvarına kabul edildiğini anlatan Özcan, burada iki yıl insülin salgılayan beta hücreleri üzerine araştırmalar yaptığını ifade etti. Harvard Üniversitesi’nde daha sonra şişmanlık genini bulan Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil’in laboratuvarında çalıştığını dile getiren Dr. Özcan, bu sırada Cerrahpaşa’daki eğitimine de devam ettiğini kaydetti.
Harvard ve Cerrahpaşa arasında adeta mekik dokuyan Dr. Özcan, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nden 2005 yılının Aralık ayında mezun olduğunu ve mezuniyetinden bir yıl sonra Harvard’a öğretim üyesi olarak kabul edildiğini anlattı. 

Dr. Özcan, bu başarıda bir çok faktörün rol oynadığını ama bunlar içerisinde, Prof. Gökhan Hotamişlıgil’in kendisine olan güveni ve desteğinin en önemlisi olduğunu belirtti.

36 SAAT LABORATUVARDAN ÇIKMADI

Tip 2 diyabetin dünyada ve Türkiye’de en önemli sağlık sorunlarından biri olduğunu belirten Dr. Özcan, bu konudaki en büyük riskin obezite olduğunu söyledi. ABD’de 2000 yılında doğan her 3 çocuktan birinin obez olacağının öngörüldüğünü ifade eden Özcan, bunun korkunç bir durum olduğunu kaydetti. 

Eskiden erişkin hastalığı olan tip 2 diyabetin artık 10 yaşındaki çocuklarda ve ergenlerde de sıklıkla görüldüğüne işaret eden Özcan, diyabetin tedavisiyle ilgili araştırmalarına devam ettiğini dile getirdi. Özcan, araştırmalar sonucu tip 2 diyabetin en büyük risk faktörü olan obezitenin birkaç ilaçla tedavi edilebileceğine inandığını belirterek, "Ama bu zaman ne zaman bilmiyorum. Bilim adamları olarak bunun için çalışıyoruz" dedi. 

Tip 2 diyabette yeni bir bakış açısı yaratan çalışmasına kendi laboratuvarında devam ettiğini ifade eden Özcan, yakin bir süre içerisinde insanlar üzerinde araştırmaya başlayabileceklerini söyledi. Laboratuvarda çok zaman harcadığını kaydeden Dr. Özcan, 36 saat hiç laboratuvardan çıkmadığı zamanlar olduğunu belirtti.

TÜRKİYE’DE OLSAYDI

Türk bilim adamlarının koşullar oluştuğu zaman kendi ülkelerinde çalışmayı tercih edeceklerine dikkati çeken Özcan, şunları söyledi:
"Eğer Türkiye’de kalsaydım mezun olduktan bir yıl sonra öğretim görevlisi olma şansım yüzde sıfırdı. Gençliğin yaratıcı gücü maalesef Türkiye’de verimli şekilde kullanılamıyor. Bilim, pahalı bir iş ama geri dönüşümü çok yüksek. Birçok Türk bilim adamı yurt dışında başarılı araştırmalar yapıyor. Bu insanlar Türkiye’de koşullar oluşsaydı kendi ülkelerinde daha başarılı olurlardı. Çünkü kendi ülkenizde daha huzurlu oluyorsunuz."

UMUT ÖZCAN

1977’de Tunceli’de doğan Dr. Umut Özcan, Tunceli Atatürk İlkokulu’nu bitirdikten sonra ortaokula Elazığ Anadolu Lisesi’nde devam etti. Özcan, buradan geçtiği Ankara Fen Lisesi’nde araştırma yapmaya başladı. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nde İngilizce tıp eğitimi alan Özcan, ilk yılından itibaren Prof. Dr. Hüsrev Hatemi, Prof. Dr. Günnur Yiğit, Prof. Dr. Selma Yılmazer ve Prof. Dr. Tuncay Altug ile birlikte araştırma çalışmalarına devam etti. Özcan’ın 2004 yılında Science dergisinde yayınlanan çalışması dünyanın en iyi tıp dergilerinden biri olan Nature Medicine tarafından 2004-2006 yılları arasında dünyada yapılan en iyi 5 diyabet araştırması içerisinde gösterildi. Farelerde tip 2 diyabeti tedavi eden araştırmasıyla tıp dünyasında heyecan yaratan genç Türk bilimadamı Dr. Umut Özcan (29), Harvard Üniversitesi’nde öğretim görevlisi oldu.