(?-1093)

İlk Türk denizcisi. Oğuz Türklerinin Çavuldur boyundandır. Malazgirt Savaşından sonra Anadolu içlerine yayılan akıncı beylerindendir.

Batı Anadolu’da Bizanslılarla yapılan savaşlara katılan Çaka Bey, bu mücadelelerin birinde Bizanslılara esir düşerek İstanbul’a (Constantinopolis) götürülmüştür. Çaka Bey, 1081 yılında imparator olan I. Aleksios Komnenos (Aleksi Komnen) zamanında İstanbul’dan kaçarak İzmir dolaylarına gelmiştir. Burada mensup olduğu boyun yardımıyla İzmir’iele geçirerek bir beylik kurmuştur. Bir donanma kuran Çaka Bey; Midilli, Sakız, Rodos, İstanköy ve Sisam gibi Ege adaları ile Ege kıyılarından Urla ve Foça gibi yerleri fethetmiştir.

Çaka Bey’in kısa zamanda güçlenmesi üzerine, Bizans İmparatoru Aleksi Komnen’in Çaka Bey’in üzerine bir donanma göndermiş, bu donanma Çaka Bey tarafından bozguna uğratılmıştır. Bunun üzerine Çaka Bey, kuzeye doğru çıkarak Çanakkale kıyılarında bazı yerleri fethetmiştir. Çaka Bey’in en büyük amacı İstanbul’u Bizans’ın elinden almaktı. Ancak, İstanbul’un güçlü surlarla çevrili olması ve ayrıca Bizans’ın sürekli dışarıdan yardım alması bunu zorlaştırıyordu. Bu amaçla Çaka Bey, hem kara sınırlarını güvence altına alabilmek, hem de Bizans’ı doğudan sıkıştıracak bir müttefik kazanabilmek için kızını, Anadolu Selçuklu sultanı I. Kılıç Arslan ile evlendirdi. Ayrıca Avrupa’da, Bizans’a karşı mücadele eden Peçenek Türkleri ile iyi ilişkiler kurmaya çalışarak onlarla anlaştı.

Çaka Bey’den ciddi şekilde çekinen Bizans İmparatoru, İzmir üzerine ordu sevk etmiştir. Karadan ve denizden saldırıya geçen Bizanslılar, 1092 yılında Midilli adasına çıkarma yapmışlardır. Çaka Bey, Bizanslılarla büyük bir mücadeleye girişmişse de, çıkan bir fırtına sonucu İzmir’e çekilmek zorunda kalmıştır. Sonuçta Midilli Adası’nın Bizanslıların eline geçmesini engelleyememiştir. Bizans daha sonra I. Kılıç Arslan ile Çaka Bey’i birbirine düşürme politikası İzlemiştir. Bu amaçla I. Kılıç Arslan’a elçiler göndererek Çaka Bey’in asıl hedefinin Bizans değil, İznik olduğuna onu inandırmaya çalışmıştır. Ayrıca Çaka Bey’in Çanakkale’ye kadar ilerlemesi ve Anadolu Selçuklu topraklarına yaklaşması, I. Kılıç Arslan’ın kuşkularının artmasına neden olmuştur. Bizans oyunlarını iyi bilen Çaka Bey, damadı olan I. Kılıç Arslan’ı Bizans entrikasına karşı uyarmak ve onunla anlaşmak amacı ile yanına ziyarete gittmiştir. Bizans kaynakları bu ziyaret sırasında zehirlenerek öldürüldüğünden (1093) bahsetmekte olup, doğruluğu kesinleşmemiştir.