Efsane tayyarenin maketi yapıldı

Kurtuluş Savaşında Muğla’ya mecburi iniş yapan ve Muğlalı ustalar tarafından tamir edilerek ve Batı Cephesi’ne gönderilen ‘İsmet Tayyaresi’nin birebir maket yapımı Muğla Belediyesi tarafından kentin girişine Uğur Mumcu Bulvarı ile Atatürk Bulvarı’nın kesiştiği döner kavşağa yerleştirildi.

Muğla Belediyesi tarafından belediye işçilerince aslına uygun olarak yapılan İsmet Tayyaresi’nin maketi Cumhuriyetin kuruluşunun 85. yıldönümünde düzenlenen görkemli bir törenle açıldı.

Muğla girişinde İsmet Tayyaresi’nin konulduğu yeşil alanda gerçekleştirilen törene Muğla Valisi Ahmet Altıparmak, Muğla Belediye Başkanı Osman Gürün, CHP Muğla Milletvekilleri Ali Arslan, Gürol Ergin, Fevzi Topuz, Muğla Jandarma Garnizon Komutanı Kurmay Albay Salih Karataş, Muğla İl Emniyet Müdürü Mehmet Emin Körpe ve çok sayıda vatandaş katıldı.

Törende bir konuşma yapan Muğla Belediye Başkanı Osman Gürün, Kurtuluş Savaşında büyük bir rolü bulunan İsmet Tayyaresi’nin maketinin belediye personeli tarafından kısa sürede bitirilerek Cumhuriyetin kuruluşunun 85. yıldönümünde tamamlanmasının önemli olduğunu kaydetti.

Osman Gürün, Kurtuluş savaşında binlerce destan arasında İsmet Tayyaresi’nin de bulunduğunu belirterek, “Türkiye Cumhuriyeti bugün 85 yaşında. 85 yıl önce kurulan cumhuriyetimizin dünyaya adını altın harflerle yazdıran bir Kurtuluş Savaşı destanı var. Bunu asla unutmamamız, hep tekrarlayarak geleceğe, cumhuriyetimize sahip çıkarak yürümemiz lazım. Kurtuluş savaşında yaşanan destanlardan biride İsmet Tayyaresidir. Muğlalı ustalarımız tarafından tamir edildikten sonra cepheye gönderdiler. İsmet Tayyaresi Kurtuluş Savaşında büyük başarılara imza atmıştır. Bugün İsmet Tayyaresi’nin maketini bu alana dikerek bu tarihi unutturmayacağız. Muğla’ya Marmaris girişinden gelenler burada İsmet Tayyaresini görecek, şehir çıkışında ise şehitliği selamlayarak Muğla’dan ayrılacaklar” dedi.

Muğla Valisi Ahmet Altıparmak ise, zor günlerde Türk insanının büyük özveriler gösterdiğini belirterek, “Muğla’da tamir edilen ve cepheye gönderilen İsmet Tayyaresi büyük bir mücadele içinde önemli görevler almıştır. Dostun gözünde, düşmanın gözünde tek bir Türk ulusu vardır. O yüzden Cumhuriyetimizin kuruluşunu hatırlayarak birlik beraberliğimizin yanında en önemlisi birbirimize her zaman saygılı olmalıyız. Bu gerçekler ve Kurtuluş savaşındaki kahramanlıklar bizlere hatıra değil her zaman hafızamızda yer almalıdır” dedi.

Konuşmaların ardından İsmet Tayyaresi’nin açılışı Muğla Valisi Ahmet Altıparmak, Muğla Belediye Başkanı Osman Gürün, CHP Muğla Milletvekilleri tarafından yapıldı.

2 AYDA TAMAMLANDI
Kurtuluş savaşında Sakarya Meydan Muharebesi’nin kazanılmasında büyük rol oynayan ve halen İzmir Gaziemir’deki Hava Teknik Okullar Komutanlığı’nda sergilenen "İsmet Tayyaresi" isimli De- Hawılland- 9 tipi uçağın orijinal boyutlardaki maketinin yapımı yaklaşık iki ay sürdü. İngiltere Uçak Müzesi’nden alınan çizimler ve ODTÜ uçak mühendislerinin katkısıyla 2 ay önce 9 kişilik ekipler yapımına başlanan maketin yapımını ise Muğla Belediyesi tarafından gerçekleştirildi.

İSMET TAYYARESİNİN ÖYKÜSÜ
Ulusal Kurtuluş Savaşının en sıcak günlerinin yaşandığı 1921 yılının Temmuz ayı sonlarında Kuşadası’na zorunlu iniş yapan bir Yunan uçağı yöredeki köylüler tarafından el konularak Söke’ye getirildi. Söke’de Türk Jandarması ile İtalyan işgal güçleri arasındaki gergin görüşmelerden sonra uçağa Türk Jandarması tarafından el konuldu. 57. Fırka Komutanı Miralay Şevik Aker, Muğla Belediye Başkanı Ragıp Zorbas ve Muğla Milletvekillerinin talebi ve eş güdümünde uçağın Muğla’ya taşınması kararlaştırıldı. Uçak, Vecihi (Hürkuş) Bey ve Hamdi (Koşman) Beyin gözetiminde Muğla’ya nakledildi. 12 gün süren zorlu yolculuk sırasında uçağın tekerlekleri kanat ve motoru hasar gördü.

Hasar gören uçak Muğla’da marangoz Mehmet Köseoğlu, tüfekçi Emir Bekiroğlu, Sadık (Aral) ile Demirci Madan’ın Salih Madanoğlu ve makinist Eşref Usta’nın çabaları ile uçuşa hazır hale getirildi. İtalyanlardan sağlanan motor yağı ve uçak benzini ile uçurulan Tayyare 19 Ağustos’ta deneme uçuşu yapmış, 21 Ağustos tarihinde Akşehir, 23 Ağustos tarihinde Batı Cephesi Komutanlığı’nın talimatı ile Ankara’ya götürüldü. Ankara havaalanında uçağın kuyruğu ve gövdesinin iki yanına Türk Tayyaresi olduğunu gösteren işaretler yapıldı. Vecihi Bey’in teklifi ile uçağa batı cephesi komutanı İsmet Bey’in adı verildi. Uçak 24 Ağustos sabahı Ankara’dan havalanarak Sakarya Savaşına katılmak üzere cepheye gönderildi.