Ahmet Gazi Medresesi
Muğla Milas ilçesinde bulunan Ahmet Gazi Medresesi giriş kapısı üzerindeki kitabesinden öğrenildiğine göre; Menteşeoğullarından Ahmet Gazi tarafından 1375 yılında yaptırılmıştır.
Günümüze oldukça harap bir durumda gelen kesme taş kaplamalarının neredeyse tamamı sökülmüş olan yapının kalıntılarından anlaşıldığına göre, dikdörtgen planlıdır. Medresenin doğu cephesi kesme taştan kaplanmış, sonraki dönemlerde yapılan onarımlarda moloz taş kullanılmıştır. Medresenin giriş kapısı kuzey cephesinde bulunmaktadır. Burası da düzgün kesme taşlardan yapılmıştır. Giriş kapısının eni yüksekliğinden fazladır. Kapının yan kanatları da cepheden dışarıya çıkıntılıdır. Oldukça enli sivri bir kemerle örtülü olan kapının ana nişi bir sıra silmeden oluşan dikdörtgen bir çerçeve içerisine alınmıştır. Ana nişin yan duvarlarında da kapının boyutlarına göre oldukça küçük birer mihrapçık yerleştirilmiştir. Ayrıca iri, devşirme mermer bloklar cephenin doğu ve batı köşelerinde de köşe taşı olarak kullanılmıştır.
Giriş kapısından bir eyvana geçilmektedir. Bu eyvanın duvarları ve üst örtüsünü sağlayan tonozu düzgün kesme taştan yapılmıştır. Eyvanın zeminine de düzensiz taş plakalar yerleştirilmiştir. Giriş eyvanının açıldığı avlu 9.10x12.50 m. ölçüsünde dikdörtgen planlıdır. Avludaki kime ait olduğu bilinmeyen iki mezar bulunmaktadır. Giriş eyvanına bitişik iki hücre de bu avluya açılmaktadır.
Medresenin doğu ve batı yönündeki koridorların sonunda çatıya çıkışı sağlayan birer merdiven vardır. Ancak, bu merdivenlerin üzerini örten tonozlar yıkılmıştır. Medresenin avluya bakan mekânlarının cepheleri doğu ve batıdaki yan duvarları ve tonozları düzgün kesme taştan yapılmıştır. Avlunun doğu ve batı kanatları üzerinde aynı ölçüde ikişer hücreye yer verilmiştir. Medrese hücreleri oldukça küçük olup, her odanın içerisinde birer ocak ve dolap vardır. Üzerleri toprak damla örtülüdür.
Avlunun kuzeybatı ucunda, batı kanadındaki iki öğrenci hücresinden kuzeydeki ile dershane önündeki zemin daha geç dönemlerde yapılmıştır. Avlunun kuzey kenarındaki ana eyvan sivri bir kemerle avluya açılmaktadır. Bu eyvan kemeri yatay silmelerden oluşmuş başlıkları olan iri birer plaster üzerine oturtulmuştur. Ana eyvanın iki yanında yer alan, birbirlerine eşit büyüklükteki iki dershanenin girişleri öğrenci hücrelerinin girişlerinden daha yüksek ve süslüdür. Sivri kemerle avluya açılan ana eyvanın cephesi zeminden başlayan bir silme demeti ile çerçeve içerisine alınmıştır. Bu kemerin köşelerinde iki dikdörtgen mermer levha dikkati çekmektedir. Bu levhalarda, arka ayakları üzerine oturmuş, ön ayakları ile ince uzun bir bayrağı tutan birer arslan figürü dikkati çekmektedir. Bu arslan figüründen sağdakinin tuttuğu flama üzerinde Ahmet Gazi’nin ismi yazılıdır. Diğer flama üzerinde ise yürüyen bir arslan figürü bulunmaktadır. Kare planlı ana eyvanın doğu ve batı duvarlarında dikdörtgen profilli birer niş görülmektedir.
Bu yapının plan şeması Osmanlı medreselerinden çok Selçuklu medreselerini andırmaktadır. Bu yapıda Selçuklu medreselerinin çoğunda olduğu gibi mekânlar giriş eksenine göre simetrik olarak yerleştirilmiştir. Medresenin ölçüsüne göre giriş eyvanı ve ana eyvan aynı eksen üzerinde olup, diğerlerinden daha büyük ölçüdedir. Avlunun çevresini dolaşan revaklara Selçuklu medreselerinde rastlanmaktadır.
Ana eyvan içerisinde iki mezar bulunmaktadır. Bunların şahideleri üzerinde Arapça kitabeler yazılıdır. İki mezardan avlu tarafında olanı medreseyi yaptıran Ahmet Gazi’ye aittir. Eyvan içerisindeki ikinci mezar ise Ahmet Gazi’nin mezarına benzerse de bu mezarın kızına veya eşine ait olduğu ihtimal dâhilindedir.
Kenthaber Kültür Kurulu
