Fethiye Genel Bilgi
Akdeniz Bölgesinde, Muğla İli’ne bağlı bir ilçe olan Fethiye, doğu ve güneydoğusunda Antalya; güney, güneybatı ve batısında Akdeniz; kuzeybatısında Dalaman; kuzeyinde Denizli ve Burdur ili ile çevrilidir. Fethiye Akdeniz Bölgesi’nin Ege Bölgesi ile sınır kesiminde, engebeli bir alanda yer almaktadır. İlçe toprakları 3. jeolojik zamanda meydana gelen çökme ve yükselmelerle oluşan yüksek sıra dağlar ve dağlarla çevrilidir. Bu dağların eteklerinde birçok irili ufaklı koy bulunmaktadır.
İlçe topraklarının güneyinde Babadağ (1.969 m), kuzeyinde Denizli ve Burdur illeri ile doğal sınırı oluşturan Boncuk Dağı (2.000 m.) bulunmaktadır. Ayrıca güneybatısı da Fethiye Körfezi ile sınırlanmıştır. Ayrıca dağlık alanlar iğne yapraklı ve geniş yapraklı ormanlarla kaplıdır. Batı Torosların başlangıcını oluşturan Akdağ ise, güneybatı-kuzeydoğu doğrultusunda ilçenin Antalya ile olan doğal sınırını oluşturmaktadır. Boncuk Dağı ile Akdağ’ın Eşen Vadisine doğru alçalan kesimlerinde platolar yer almaktadır. Göcek limanı ile Fethiye limanı arasında Göcek, Katrancık ve Kızıladalar bulunmaktadır.
İlçe topraklarını Kızıldağ’dan doğan Eşen Çayı başta olmak üzere batı ve doğudaki dağlardan kaynaklanan dereler sulamaktadır. İlçenin yüzölçümü 3.059 km2 olup, toplam nüfusu 142.557’dir.
İlçede tipik bir Akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır.
Fethiye’nin ekonomisi dokumacılık, tarım, ormancılık, madencilik ve turizme dayalıdır. Yetiştirilen başlıca tarımsal ürünler, pamuk, tütün, şeker pancarı, anason, susam, yerfıstığı, zeytin, turunçgillerdir. Ayrıca tarla sebzeciliği ve seracılık yapılmaktadır. Ormancılık oldukça gelişmiştir ve ekonomik yönden ön plandadır. İlçedeki ormanlardan meşe palamudu toplanır, kızılçamlardan reçine elde edilir. Kıyıdaki ormanların özelliği de dünyada ender rastlanan sığla (günlük) ağaçları ile kaplı olmasıdır. Bu ağaçlardan eczacılık ve parfümeri alanlarında kullanılan sığla yağı elde edilmektedir. Sığla yağı aynı zamanda bir ihraç ürünüdür. Fethiye’deki köylerde el tezgahlarında kilim ve düz yaygılar dokunmaktadır.
Doğal güzellikleri ve tarihi zenginlikleri ile Türkiye’nin önde gelen turizm merkezlerinden birisidir. Son yıllarda Türkiye’nin en çok turist çeken yörelerinin başında gelmektedir. Bu nedenle de yörede turistik yatırımlar yoğunlaşmış ve bir çok tesis yapılmıştır. İlçenin en çok turist çeken yörelerinin başında Belceğizdeki Ölüdeniz gelmektedir. Akdeniz’e dar bir boğaz ile bağlanan Ölüdeniz durgun bir göl görünümündedir. Kıyılarındaki kumsalların hemen bitiminde ormanlık alanlar başlar. Ayrıca Fethiye’nin karşısındaki plajları ile ünlü Şövalye Adası da turizm yönünden önem taşımaktadır.
İlçe topraklarında zengin krom yatakları bulunmaktadır. Buradaki ilk krom damarını İngiliz J.D.Patterson 1879’da bulmuş ve bu yatakların işletme hakkı kendisine verilmiştir. Günümüzde krom yatakları Göcek’teki Etibank Üçköprü Maden İşletmesi Müessesesi tarafından işletilmektedir. Ayrıca kent yakınındaki Karagedik’te Etibank’ın cevher zenginleştirme tesisleri bulunmaktadır.
Fethiye’nin eskiçağ tarihi MÖ.3000 yıllarına kadar inmektedir. Fethiye yöresinde Kallipolis, Araksa, Arsada, Daidala, Kadyanda, Karmylessos, Xanthos, Letoon, Lidai, Patara, Pınara, Sidyma,ve Telandros isimli antik kentler kurulmuştur.
Bugünkü Fethiye’nin merkezindeki Telmessos, Lykia Bölgesinin en eski antik kentlerinden birisi idi. Plinius’un Telmisium isimli bir Leleg şehri olarak adlandırdığı Telmessos, Lykia ile Karia’nın arasında bir sınır oluşturmaktadır. Livius da, Telmessos körfezinin bir yanının Karia’ya, öteki yanının Lykia’ya ait olduğunu yazmaktadır. M.Ö.V.yüzyıla ait sikkelerde ise kentin adı Telebehi olarak geçer. Kentin uzun bir geçmişi olduğu bilinirse de kurucularının kimler olduğu açıklık kazanamamıştır. Ayrıca bu kent, bilici (kâhin) okuluyla da ün yapmıştır. Nitekim Krezüs, Keyhüsrev’e savaş ilan etmeden önce buradaki bilicilere danışmak üzere bir heyet göndermiştir.
Telmessos isminin Apollon’un oğlu Telmessos’dan kaynaklandığı sanılmaktadır. M.S.VIII. yüzyılda Bizans İmparatoru II.Anastasius’un onuruna kentin ismi “Anastasiupolis” olarak değiştirilmiş XX.yüzyılın başlarındaki Rum nüfusun yoğunluğu sırasında “Makri” olarak anılırken, ilk Osmanlı pilotlarından Fethi Bey’in burada düşerek ölmesi (1913) nedeniyle kente 1934’de fethi bey anısına Fethiye ismi verilmiştir.
M.Ö. IV.yüzyılda Lykia’lılar Perikles’in kumandanlığında Telmessos’lularla savaşıp onları yenmeleri ile Telmessos Lykia’ya geçmiştir. Büyük İskender’in burayı ele geçirmesiyle birlikte Perikles’in egemenliği sona ermiştir. İskender, komutanlarından Nearkhos’u buraya genel vali olarak bırakarak Anadolu seferini sürdürmüştür. Ayrıca Telmessos Satrabı Antipatrides’i de yerine bırakmıştır. Büyük İskender’in ölümünden sonra bir süre diğer Lykia kentlerinde olduğu gibi Ptolemaios’lara bağlanmıştır. Romalılar ile Seleukoslar arasında yapılan bir savaştan sonra M.Ö. 188’de Apameia Barışı ile Maiandros (Büyük Menderes) ırmağının güneyinde kaldığından Rodos’a bağlanması gerekirken Pergamon krallığına bağlanmıştır. M.Ö.II.yüzyılın ortalarında Lykia Birliğinin sikke basan üyeleri arasına katılmıştır. Kral III.Attalos’un ülkesini vasiyet yoluyla Roma’ya bırakmasının ardından Telmessos yeniden Roma egemenliğine girmiştir. Bu arada Roma bağımlısı Lykia kentlerinin kendi aralarında kurduğu konfederasyona katılmıştır.
Telmessos Bizans döneminde de varlığını korumuş Myra metropolitliğine bağlı piskoposluk merkezi olmuştur. M.S.VII.yüzyılda Arap akınlarına uğramıştır. 1284’te Menteşeoğulları buraya hakim olmuştur. 1424’te de Osmanlı topraklarına katılmıştır.Telmessos’un ismi Meğri olarak değiştirilmiştir.
XIX.yüzyılda Aydın Vilayetinin Menteşe (Muğla) Sancağına bağlı bir kaza merkezi idi. I.Dünya Savaşı’ndan sonra İtalyan işgaline uğrayan yöre, Kurtuluş Savaşı’ndan sonra da İtalyanların çekilmesi ile bu işgalden kurtulmuştur. Cumhuriyet döneminde de ilçe konumunu sürdürmüştür.
İlçede Kallipolis, Araksa, Arsada, Daidala, Kadyanda, Karmylessos, Xanthos, Letoon, Lidai, Patara, Pınara, Sidyma,ve Telandros antik kentlerinin ve Kayaköy gibi antik kent kalıntılarının yanı sıra; Fethiye Kalesi, Pydnai Kalesi, Hasan Paşa Köprüsü, Fethiye Müzesi ve Belceğiz Kaplıcası, Gebeler Kaplıcası, Kalemiye Kaplıcası, Gebeler Mağarası, Saklıkent Kanyonu, Kelebek Kanyonu, Gemile Adası
Fethiye Koyları gibi doğal güzellikleri bulunmaktadır.
Kenthaber Kültür Kurulu
Fotoğraflar, www.muğla.gov.tr ve kenthaber arşivinden alınmıştır.
