Sezer’in onayladığı yasa dernek faaliyetlerine “AB standardı” getiriyor. Yasaya göre, gerçek ve tüzel kişiler önceden izin almadan dernek kurabilecek.

Dernekler, yurtdışında temsilcilik veya şube açabilecek, üst kuruluş kurabilecek. Siyasi parti, sendikalar ve mesleki kuruluşlardan yardım alabilecek olan dernekler bu kuruluşlara yardımda da bulunabilecek. Dernekler, yurtdışındaki kişi ve kurumlardan ayni ve nakdi yardım alabilecek.

Cumhurbaşkanlığı Basın Merkezi’nden yapılan açıklamaya göre, Sezer, TBMM’de 17 Temmuz 2004 tarihinde kabul edilen 5231 Sayılı Dernekler Kanunu’nu, kimi maddelerinin bir kez daha görüşülmesi için 2 Temmuz 2004 tarihinde TBMM’ye geri gönderdi.

Sezer, TBMM’de 4 Kasım 2004 tarihinde yeniden görüşülerek kabul edilen 5253 Sayılı Dernekler Kanunu’nu Anayasa’nın 89 ve 104 maddeleri uyarınca yayımlanmak üzere Başbakanlığa gönderdi.

Açıklamada, Cumhurbaşkanı Sezer’in yasanın 10. maddesinin 1. fıkrası ile 21. maddesinin iptali için Anayasa Mahkemesi’nde iptal davası açacağı bildirildi.

DERNEKLERE AB STANDARDI

Yasada, “Dernek”, “Kazanç paylaşma dışında, kanunlarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, en az 7 gerçek veya tüzel kişinin, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kişi topluluğu” şeklinde tanımlanıyor.

Yasaya göre, fiil ehliyetine sahip gerçek veya tüzel kişiler önceden izin almadan dernek kurabilecek. Ancak, Türk Silahlı Kuvvetleri ve kolluk kuvvetleri mensupları ile kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri hakkında özel kanunlarında getirilen kısıtlama hükümleri saklı kalacak. Yasa, yargı mensuplarının derneklere üye olmalarında izin şartını kaldırıyor.

ÇOCUKLAR DERNEK KURABİLECEK

Dernek kurma hakkını Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi doğrultusunda düzenleyen yasa, 15-18 yaşlar arasındaki, ayırt etme gücüne sahip küçüklerin Uluslararası Çocuk Hakları Sözleşmesi gereğince dernek kurmasına olanak veriyor. Çocuklar, yasal temsilcilerinin yazılı izni ile çocuk dernekleri kurabilecek veya kurulmuş çocuk derneklerine üye olabilecekler. Çocuk derneklerine 18 yaşından büyükler kurucu veya üye olamayacak. 12 yaşını dolduran çocuklar, yasal temsilcilerinin izniyle yönetim ve denetim organlarında görev almamak şartıyla derneklere üye olabilecekler.

Her derneğin bir tüzüğünün olmasını şart koşan yasaya göre, dernekler, tüzüklerinde gösterilen amaçlarını gerçekleştirmek üzere uluslararası faaliyette veya işbirliğinde bulunabilecek. Ayrıca, yurtdışında temsilcilik veya şube açabilecek, yurtdışında dernek veya üst kuruluş kurabilecek veya yurtdışında kurulmuş dernek veya kuruluşlara katılabilecek.

YABANCI DERNEKLERE İZİN ŞARTI

Yabancı dernekler, Dışişleri Bakanlığı’nın görüşü alınmak suretiyle İçişleri Bakanlığı’nın izniyle Türkiye’de faaliyette veya işbirliğinde bulunabilecek, temsilcilik veya şube açabilecek, dernek veya üst kuruluş kurabilecek veya kurulmuş dernek veya üst kuruluşlara katılabilecek.
En az 5 dernek federasyon, en az 3 federasyon da konfederasyon kurabilecek. Federasyon ve konfederasyonlar her ne ad altında olursa olsun başka bir örgüt kuramayacak.
Yasa, derneklerde iç denetimi esas alıyor. Buna göre genel kurul, yönetim kurulu veya denetim kurulu tarafından iç denetim yapılabileceği gibi bağımsız denetim kuruluşlarına da denetim yaptırılabilecek.

DERNEKLER MADDİ YARDIM

Dernekler, tüzüklerinde gösterilen amaçları gerçekleştirmek üzere, benzer amaçlı derneklerden, siyasi partilerden, işçi ve işveren sendikalarından ve mesleki kuruluşlardan maddi yardım alabilecek ve bu kurumlara maddi yardımda bulunabilecek. Bunun yanı sıra dernekler kamu kurum ve kuruluşları ile görev alanlarına giren konularda ortak projeler yürütebilecek. Bu projelerde kamu kurum ve kuruluşları, proje maliyetlerinin en fazla yüzde ellisi oranında ayni veya nakdi katkı sağlayabilecek.

Dernekler, tüzüklerinde yazılı olmak ve sağlanan karı üyelerine paylaştırmamak, gelir, faiz veya başka adlarla üyelerine aktarmamak şartıyla üyelerinin, yiyecek, giyecek gibi zaruri ihtiyaç maddelerini ve diğer mal ve hizmetlerle kısa vadeli kredi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla sandık kurabilecek.

İZİNSİZ ARAMA YAPILAMAYACAK

Kamu düzeninin korunması veya suç işlenmesinin önlenmesi nedenlerinden birine bağlı olarak usulüne göre verilmiş hakim kararı olmadıkça, yine bu nedenlere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan durumlarda mülki idare amirinin yazılı emri bulunmadıkça, kolluk kuvvetleri dernek ve eklentilerine giremeyecek, arama yapamayacak ve eşyaya el koyamayacak.

Mülki idare amirinin kararı 24 saat içinde görevli hakimin onayına sunulacak. Hakim, kararını el koymadan itibaren 48 saat içinde açıklayacak, aksi halde el koyma kendiliğinden kalkacak.

YURTDIŞINDAN YARDIM ALABİLECEKLER

Dernekler, mülki idare amirliğine önceden bildirimde bulunmak şartıyla yurtdışındaki kişi, kurum ve kuruluşlardan ayni ve nakdi yardım alabilecek. Parasal yardımlar, bankalar aracılığıyla alınabilecek.

Dernekler, genel kurulun yetki vermesiyle yönetim kurulu kararıyla taşınmaz mal alıp satabilecekler. Dernekler, edindikleri taşınmazları, tapuya tescilinden itibaren bir ay içinde mülki idare amirliğine bildirmekle yükümlü tutulacak.

İPTALİ İSTENEN MADDELER

Cumhurbaşkanı Sezer, değişiklik yapılması için iade ettiği, ancak TBMM Genel Kurulu’nda aynen kabul edilen yasanın 10. maddesinin 1. fıkrası ile 21. maddesinin iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi’nde dava açacak.

İptali istenen maddeler, derneklerin siyasi partilerden, sendikalardan, mesleki kuruluşlardan yardım alabilmesine, bunlara yardım edebilmesine olanak sağlıyor. Bunun yanı sıra derneklerin yurtdışındaki kişi ve kuruluşlardan ayni ve nakdi yardım alabilmesine imkan tanıyor.

Yayın Tarihi : 22 Kasım 2004 Pazartesi 17:31:12

Güncelleme :24 Kasım 2004 Çarşamba 17:17:15