Mahmutpaşa Bedesteni

Mahmutpaşa Bedesteninden bazı kesitler

Mahmutpaşa Bedesteni, Ankara kalesi’nin eteğinde eğimli bir arazide Sadrazam Mahmutpaşa (1464-1471) tarafından bitişiğindeki Kurşunlu han (Mahmutpaşa Kervansarayı) ile birlikte yapılmıştır. Bedestenin etrafındaki 102 dükkandan oluşan arastası ile birlikte XV.yüzyılda yapılmış büyük bir ticaret merkezidir.

Dikdörtgen plânlı bedestenin ortasında tek sıra halinde dizilmiş dört büyük ayak ile üzerini örten on kubbeyi taşımaktadır. Duvarlarında moloz taş ve kesme taş birlikte kullanılmış, kemer ve tonozlar tuğladan dıştan derzli, içten de sıvalı bir mimari yapı özelliği göstermektedir. Bedestenin duvarları oldukça yüksek olup, yanındaki arastanın yüksekliği bu duvarların yarısına kadar erişebilmektedir.

Arastanın güney cephesi boyunca uzanan alt katı meyilli bir arazi üzerinde olduğundan iç ve dışta merdivenler bulunmaktadır. Arastanın köşesindeki kapı Kurşunlu Han, Arasta ve Bedesten ile olan bağlantıyı sağlamaktadır. Bedestenin batı cephesinin ortasında yüksek, sivri kemerli bir kapısı bulunmaktadır. Beyaz taştan yapılmış olan bu kapının yerine, kuzey cepheye renkli taşlardan basık kemerli bir kapı daha geç dönemlerde yapılmıştır.

Arasta’nın güneyindeki bodrumun üzeri kesme taş kaplıdır. Batıdaki ana girişin dışında ortada iki küçük kapısı daha bulunmaktadır. Üzeri beşik tonozlarla örtülü olup, iç mekân dokuz büyük, dokuz da küçük pencere ile aydınlatılmıştır. Ayrıca dış cephelerdeki sağır kemerler cepheye hareketlilik kazandırmıştır.

Bedestenin duvarlarında yuvarlak kemerli pencereler sıralanmıştır. Üst örtüsü Arasta ile birlikte kurşun kaplıdır. Bedesteni örten on kubbeden ortadaki ikisi sekiz dilimli olup, kubbe geçişi Türk üçgenleri ile, diğer ikisi pandantifle sağlanmıştır. Burada kubbeyi taşıyan kemerler demir gergilerle kuvvetlendirilmiştir.

Mahmut Paşa’nın vakfiyesinden öğrenildiğine göre, bedesten ve hanın geliri İstanbul’daki Mahmutpaşa Camisi’ne vakfedilmiştir.

Bedesten Kurşunlu Han ile birlikte 1881 yılında bir yangın geçirmiş, Ankara belediyesi’nin düzenlediği 1901 tarihli onarım keşfi uygulanamamıştır. Cumhuriyet döneminde, 1933 yılında Bedesten Kurşunlu han ile birlikte onarılmış ve Ankara Arkeoloji Müzesi (Anadolu Medeniyetleri Müzesi) olarak kullanılacağından içerisinde birçok değişiklik yapılmıştır.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraf, www.restorasyon.org adresinden alınmıştır.