Çorum Sivil Mimari Örnekleri

Çorum Evleri

Çorum Evlerinden Bir Örnek

Çorum il merkezinde sivil mimari örneklerinden pek azı günümüze gelebilmiştir. Çorum evlerinin büyük çoğunluğu yeni yapılanmalar sırasında yıkılmıştır. Bununla beraber Çorum ilçelerinde özellikle İskilip ve Kargı’da Çorum evlerinin özelliğini gösteren yapılar bulunmaktadır.

Bu evlerin büyük çoğunluğunda Anadolu’daki diğer evlere göre farklılıklar bulunmaktadır..Çorum evleri genellikle iki veya üç katlıdırlar. Çoğunlukla bahçe içerisinde yer alan evlerin bahçe kapıları arabaları içeri alabilmek için oldukça geniş tutulmuş olup, iki kanatlıdırlar. Bahçeye açık olan evlerin alt katı mutfak, depo, kiler, taştan oyulmuş çamaşırhane, pekmezhane, meyve depoları, samanlık gibi bölümlere ayrılmıştır.

Evlerin ikinci katlarında geniş sofaların etrafını çevreleyen odalar sıralanmıştır. Bu odaların içerisine dolaplar, nişler ve yüklükler yerleştirilmiştir. Ayrıca ağaç işçiliğine büyük özen gösterilmiş, tavanlarda çoğu kez bezemeye yer verilmiştir. Evlerin üst katları daha çok yatak odalarına ayrılmış olup, bunlardan birisinin içerisine de gusülhane yerleştirilmiştir.

Veli Paşa Konağı

Evler dışarı ile bağlantılı olup evin baş odası konsolların yardımıyla dışarıya taşırılmıştır. Bazı örneklerde de dışarıya açılan bir veya iki balkonlar da görülmektedir. Üst örtüler daha çok kırma çatı şeklindedir.

Çorum evlerinden günümüze gelebilen en güzel örnekleri Veli Paşa Konağ ile Katipler Konağı’dır. Bunlardan Veli Paşa Konağı, Tepecik Mahallesi Şeyh Eyüp Sokağı’ndadır.Veli paşa’nın oğlu Şevket Bey tarafından 1923-1924’te yapılmıştır. Konak dönemin tanınmış ustalarından Osman Ağa ile oğlu Elvan Ağa tarafından yapılmıştır.

Veli Paşa Konağı iki katlı ve bodrumdan oluşan, mimaride karnıyarık tabir edilen iç sofalı plan tipindedir. Böylece bahçe etrafında içe dönük olarak yapılmış olan konağın etrafı yüksek bahçe duvarları ile çevrilmiştir. Kuzey ve batısındaki sokaklarda iki ayrı girişi olan yapı hımış denilen ahşap-karkas tekniği ile kerpiçten yapılmıştır. Duvarları beyaz kireç badanalıdır. Pencereleri Çorum evlerine özgü olarak giydirme çerçeveler içerisindedir. Bunların üzerleri ahşap silmelerle çevrilmiştir. Ayrıca odalardaki kapı pencere, dolap, ocaklardaki ağaç işçiliği yöreye özgüdür. Konağın harem ve selamlık bölümlerine ayrılan odaların diğerlerinden farklı girişleri vardır.

Katipler Konağı

Katipler Konağı günümüzde yerel yemeklerin sunulduğu restoran olarak kullanılmaktadır. İki katlı, ahşap çatılıdır. Taş temeller üzerine ahşap-karkas tekniği ile kerpiçten yapılmıştır. Cephe ve yanlarda dikdörtgen söveler içerisinde Çorum’a özgü işçilik gösteren pencereler ile içerisi aydınlatılmıştır. İç mekandaki odalar sofaların çevresinde sıralanmıştır.

Çorum’da Osmanlı döneminin sonlarında ve Cumhuriyetin ilk yıllarında yapılmış resmi binalar bulunmaktadır. Bunlar yapıldıkları dönemin mimari özelliklerini yansıtmaktadırlar.

Redif Kışlası (İskilip)

İskilip Redif Kışlası

Çorum İskilip’te bulunan Redif Kışlası XX.yüzyılın başlarına tarihlendirilmektedir. Osmanlı askeri mimarisinin tipik kışla örneklerindendir.

Kışla kuzey-güney doğrultusunda uzanan dikdörtgen planlı olup, bodrum ile birlikte üç katlıdır. Uzun ve kısa kenarları boyunca dikdörtgen söveli yuvarlar kemerli pencereler birbirini izlemektedir. Katlar dışarıdan çıkıntılı silmelerle birbirlerinden ayrılmıştır.Yapının üstü ahşap çatı ile örtülüdür.
 

Belediye Binası (Merkez)

Çorum Belediye Binası

Cumhuriyetin ilk yıllarında yapılan bu bina Neo-klasik üsluptadır. Özellikle bu durum binayı dışarıdan çepeçevre kuşatan sivri kemerli pencerelerde görülmektedir. Alt kat pencereleri yuvarlak kemerli olup, ikinci kattaki pencereler ikiz pencere olarak yapılmışlardır. Bina iki katlı olup, duvarlarında kesme taş kullanılmış ve üzeri ahşap bir çatı ile örtülmüştür.

Cumhuriyetin ilk yıllarında medreselerin kapatılmasının ardından “Kütüphane Binası Hususi İnşaat Komisyonu” adıyla kurulan bir sivil toplum örgütü 1923 yılında bu binayı kütüphane olarak yaptırmıştır. Bu binada kütüphane hizmetinin yanı sıra musiki dersleri verilmiş, alt katı özel iş yerleri olarak değerlendirilmiştir. Kütüphane 1938 yılında alt kata indirilmiş ve üst kattan tamamen Çorum Halkevi olarak yararlanılmıştır. 1950’li yıllarda halkevlerinin kapatılmasından sonra adliye binasının yanması üzerine, yeni adliye binası yapılıncaya kadar adliye hizmetleri için kullanılmıştır. Eylül 1960’tan itibaren de Belediye binası olarak kullanılmaktadır.
 

Kenthaber Kültür Kurulu