Çay sektörü sıkıntıda

Dünyada en fazla çay üreten ilk 5 ülke arasında yer alan Türkiye'de çay sektörünün daha sağlıklı işleyebilmesi için acilen bazı tedbirleri alınması gerektiği bildirildi.

Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası'nın (TTSO) aylık toplantısında çay sektörü hakkında bilgi veren Çay Sanayicisi ve İşadamları Derneği (ÇAYSİAD) Başkanı Rahmi Üstün, üretim-tüketim dengesizliği başta olmak üzere, kalite, ihracat, KDV oranı gibi bir çok konuda bazı sorunların halen güncelliğini koruduğunu kaydetti. Rahmi Üstün, Türkiye'de tüketimi karşılayacak kadar kuru çay üretiminin yapıldığını, ancak yurt dışından kaçak yolla giren çaylar sebebiyle bu dengenin bozulduğuna işaret etti.

Üstün, "Ülkemizde üretilen çay ancak tüketimi karşılayacak kadardır. Asıl sorun kaçak yollarla gelen çayın, stokları şişirmesinden kaynaklanmaktadır. Yaş çay alımında 2.5 yaprak standardına uyulmaması yaklaşık 25-30 bin ton fazla kalitesiz çay üretmek anlamına gelmektedir. Daha kaliteli üretimle yüksek fiyattan satma ve ihraç edebilme şansını yakalamalıyız" dedi.

Üretim maliyetlerinin yüksek oluşunun çay sektörünün en büyük sorunlardan birini teşkil ettiğini vurgulayan Rahmi Üstün, diğer çay üreten ülkelere göre enerji fiyatlarının, işçilik ücretlerinin ve vergilerle diğer girdilerin yüksek olmasının, kuru çay maliyetinin dünya fiyatlarının çok üzerine çıkardığına dikkat çekti. Sektörün yaş çay alımlarında verilen destekleme primi sayesinde yüzde 99 oranında kayıt altına alınmış olmasına rağmen çay satışlarındaki KDV oranının yüksek oluşunun kayıt dışılığı teşvik ettiğini vurgulayan Üstün, bir gıda maddesi olan çayın KDV oranının yüzde 8'den yüzde 1-2'lere indirilmesi gerektiğini kaydetti.

Sezon başında ÇAYKUR tarafından açıklanan yaş çay fiyatının geciktirilmemesi gerektiğini, bu durumun sezon başı bağlantılı olan özel sektör firmalarını zora soktuğunu kaydeden Üstün, Güneydoğu ve Doğu Anadolu'da kaçak çay tüketiminin fazlalığına dikkat çekerek, "Ülkemizin güneydoğusunda yaşayan insanlarımız alışık olmadıklarından Türk çayı değil, kaçak çay içmektedir. Bu yaklaşık 15-20 bin tonluk bir miktardır. Bu yöredeki insanlara Türk çayını damak tadını alıştırmak lazımdır. İlköğretim okulu öğrencilerine gerekirse birer kiloluk yardımlar yapılmalı, onlara da Türk çayı sevdirilmeli ve tanıtılmalıdır" diye konuştu.

ÇAYSİAD Başkanı Rahmi Üstün, devletin denetim yetersizliğinin kalitesiz çayın piyasada yer almasına sebep olduğunu da ileri sürdü. Üstün, "Gıda maddeleri için geçerli olan hükümler çerçevesinde denetimlerin yapılması, kalitesiz ve sağlığa zararlı çayların satışının önüne geçilmesi demektir. Bu ihmal edilmemelidir. Ayrıca, devletin ÇAYKUR'u sahiplenmesi, bu kurumu sürekli muhatap olarak alması, tüketicinin gözünde ÇAYKUR'u güvenli kurum haline sokmakta, özel sektörü ise güven duyulmayan kurum durumuna düşürerek haksız rekabet ortamı oluşturmaktadır.

Bu hareket tarzı terk edilmelidir. Bugün çay sektörünün neredeyse yüzde 50'sinin özel sektörün hakimiyetinde olduğu unutulmamalıdır" şeklinde konuştu.