Kocaeli İzmit Körfezi’ne hakim tepede, İç Kale’nin ortasındaki set üzerinde yer alan Orhan Gazi Camisi’nin avlu kapısının karşısında bulunan bu çeşme Orhan Gazi Camisi ile beraber yaptırılmıştır. Daha sonra Canfeda Kethüda Kadın 1826 yılında çeşmeyi yenilemiş, Sultan II.Mahmut’un hazinedar ustası Suada Usta tarafından tamir edilmiştir.
Çeşmenin üzerinde Canfeda Kethüda Hatun’un 1826 yılında yeniden yaptırdığını gösteren sülüs yazılı kitabesi bulunmaktadır:
Kitabe:
Sahibü’l hayrat Canfeda Kethüda Kadın merhumenin İzmit’in midderununda inşa ve icrasına muvaffak oldukları
Çeşmeleri su yollarının müruru zaman ile müşrif-i harap ve muattal olmakla
Mu’ahharem menbaında külliyen tamir ve çeşmelere icrâya muvaffak olan hâlâ serlevhâ
Şehinşah-ı Cihân Hazret-i gazi Sultan Adli Mahmud Hân meddei zilâl-i
Devletehû ilâ âhır-id-devran efendimiz Hazretlerinin haremi saray-ı humayunlarından hazinedir ustalık
Rütbe-i celilesi ile şerefyabolan aliyyetüs şân suada usta hazretlerinin imarına muvaffak oldukları hayratıdır. H.1242 (1826)
Çeşme tümüyle mermer kaplı olup, yuvarlak ayna taşının üzerinde barok bezemeli kitabesi bulunmaktadır. Önünde yalak taşı, arkasında da dikdörtgen planlı su haznesi bulunmaktadır.
Kenthaber Kültür Kurulu