Ahmet ADNAN SAYGUN   (1907-1991)

Besteci.İzmir’de doğdu.İttihat ve Terakki Mektebi’nde İsmail Zühtü Kuşçuoğlu’nun öğrencisi oldu. İlk sistematik müzik eğitimini Macar Tevfik Bey’den (Alexandro Voltan) alan Saygun, 1926’da İzmir Lisesi’ne müzik öğretmeni olarak atandı.1928’de aldığı devlet bursu ile Paris’e giden besteci burada Vincent d’lndy, Eugene Borrel gibi hocalarla çalıştı.

1931 yılında bestelediği ilk orkestra yapıtı olan Op. Divertimonto aynı yıl Paris’te seslendirildi. 1931’de yurda dönen Saygun, Musiki Muallim Mektebi’nde öğretmen olarak göreve başladı. 1934 yılında İran Şahı’nın Türkiye’yi ziyareti sırasında ona bir Türk operası izletmek isteyen Atatürk, Saygun’dan Türk milletinin doğuşunu konu alan bir opera bestelemesini istedi.

Saygun iki ay gibi kısa bir süre içinde librettosunu Münir Hayri Egeli’nin yazdığı Op. 8 Özsoy operasını besteledi. Özsoy operasının ilk seslendirilişi 19 Haziran 1934’te Ankara Halkevi’nde yapıldı. Salonda İran Şah’ı ve Atatürk’te bulunuyordu. Böylece ilk kez bir Türk bestecinin operası sahneye konmuş oluyordu.
 
Saygun, 1936 yılında Türkiye’ye gelen ünlü Macar besteci ve müzikolog Bela Bartok ile birlikte Türk halk müziği derlemesi çalışmalarına katıldı ve Bartok’un Türkiye’de yaptığı çalışmaları Bela Bartok’s Folk Music Research in Turkey (Bela Bartok’un Türkiye’ye de halk müziği araştırmaları) adlı uzun çalışmasında değerlendirdi. 

Bu çalışma 1976 yılında Budapeşte’de Lazslo Vikar’ın derlediği aynı adlı kitapta Bartok’un metniyle birlikte yayımlandı. Saygun Türk halk müziği ve makamsal müzik alanlarında araştırmalarını yaşamı boyunca sürdürdü. Uluslararası kongrelere tebliğler sundu, kitaplar yazdı, 1955’te Ankara’da “Folklor Araştırmaları Enstitüsü”nün kurulmasına öncülük etti. 

İstanbul ve Ankara konservatuarlarında öğretmenlik yaptı, 1940 yılında kurduğu “Ses ve Tel Birliği”nin verdiği konserlerle Ankaralı dinleyicilerin çok sesli müziğin çeşitli biçimleriyle tanışmasında önemli bir rol oynadı. Saygun emekli olduktan sonra da Mimar Sinan Üniversitesi Devlet Konservatuarı’nda etnomüzikoloji ve bestecilik dersleri vermeye devam etti. 

Saygun’un en çok bilinen ve seslendirilen yapıtlarının başında Op. 26 Yunus Emre Oratoryosu gelir. Saygun’un 1975’te bestelediği ve ertesi yıl New York’ta ünlü Juilliard Dörtlüsü’nce seslendirilen Op. 35 İkinci Yaylı Sazlar Dörtlüsü yaratıcılık yaşamında önemli bir değişiklik olarak değerlendirilir. 

Besteci bu yapıtı ile çağdaş müziğin soyut dünyasına girmiş, bundan sonraki yapıtları çağdaşlığın evrensel sorunlarına yönelik olgunluk dönemi arayışları olarak nitelendirilmiştir. 

Saygun’un opus numarası verip tamamlayabildiği yapıtlarının sayısı 75’tir. Bunlar arasında beş opera, beş senfoni, ikisi piyano, diğerleri keman, viyola ve viyolonsel için beş konçerto, üç yaylı çalgılar dörtlüsü, çeşitli orkestra, oda müziği ve koro yapıtları yer almaktadır. 

1971 yılında devlet sanatçısı seçilen bestecinin çalışmaları Ankara’da Bilkent Üniversitesi bünyesinde kurulan “Ahmet Adnan Saygun Müzik Eğitim ve Araştırma Merkezi”nde bulunmaktadır.