İlginç yer isimleri ve öyküleri

Türkiye'nin birçok bölgesinde olduğu gibi Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde de bazı köy, mahalle ve sokaklar, isimlerinin ilginçliği ve bu isimlerin konulmasına neden olan olaylar bakımından dikkat çekiyor.

Bölgenin en eski yerleşim merkezlerinden olan ve son yıllarda ekonomi ve ticaret alanında yakaladığı başarılı performansla bölge illerine örnek gösterilen Gaziantep'te, tarihi Gaziantep Kalesi'nin yakınlarındaki bir evde oturan ailenin, değişik nedenlerden dolayı semt sakinleriyle anlaşmazlığa düştüğü ve bu ailenin 200 yıl kadar önce başka bir semte yaptırdığı evde yaşamaya başladığı, eski semtlerine hiç uğramadıkları için yeni semtlerine Şehreküstü adı verildiği rivayet ediliyor.

Yine Gaziantep'te Kepenek Mahallesi ile ilgili rivayete göre, 350-400 yıl kadar önce bölgede çok sayıda ceviz ağacı ve bu ağaçların yanında bir pınar varmış. Çobanlar bu pınardan hayvanlarına su içirirmiş. Bu pınar, çobanların giydikleri kepenek isimli giysi ile anılmış daha sonra da bu isim mahalleye verilmiş.

Pişirici Mescidi'nin de bulunduğu tarihi Suyabatmaz Mahallesi'ni ise mükemmel altyapı ve sel kanalları nedeniyle ne kadar yağış olursa olsun hiç su basmazmış. Zamanla büyüyerek kentin en büyük mahalleleri arasında yer alan bu mahalleye, bu özelliğinden dolayı Suyabatmaz denilmiş.

Bir zamanlar Gaziantep'in ilçesi olan ancak çıkarılan kanunla il kapsamına alınan Kilis'te merkeze bağlı "Yavuzlu" beldesine, Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim'in 24 Ağustos 1516 tarihinde Memlük Sultanı Kansu Gavri'nin ordusunu bozguna uğrattığı Mercidabık Savaşı'nın yapıldığı bölge olması dolayısıyla bu ad verilmiş. Yavuzlu, her yıl 24 Ağustos'ta yapılan Mercidabık Zaferi'nin yıldönümü törenlerine ev sahipliği yapıyor.

Bölgenin bir diğer ili Adıyaman'daki Musalla Mahallesi ile ilgili rivayete göre, mahallede bir musalla taşı varmış. Burada cenaze yıkanır ve cenaze namazları kılınırmış. Alanda, tabutun üzerine konulduğu bir musalla taşı bulunduğu için buraya bir cami yapılmış ve ismi Musalla Camisi olmuş, mahalleye de bu isim verilmiş.
Mara Mahallesi'nde "Mara" lakaplı bir hoca varmış. Bu hoca, mahalledeki ahşap cami ve minaresinin bakım ve onarımını yaparmış. Zaman içinde camiye Mara Camisi, mahalleye de halk tarafından çok sevilen hocanın lakabı verilmiş.

Başka bir rivayete göre, kentin kuzeyindeki bahçeler, kente 5 kilometre mesafedeki Pirin kaynağından gelen suyla sulanırmış. Su aktığı sırada çıkan sesler nedeniyle, "gürültülü, bol ve sürekli olarak" anlamına gelen "harhar" kelimesi mahalleye isim olarak verilmiş. Harhar Mahallesi'nin ismi, daha sonra Fatih olarak değiştirilmiş.
Her ne kadar Akdeniz Bölgesi'nde bulunsa da yaşam tarzı ve diğer özellikleriyle Güneydoğu Anadolu Bölgesi ile benzerlik gösteren Kahramanmaraş'ta ise ilçe merkezinde 77 mahalle bulunuyor. Bu mahallelerin çoğu, Kurtuluş Savaşı yıllarında kahramanlık gösterenlerin isimleriyle anılıyor. Birçok mahalle ise tarihteki önemli kişilerin isimlerini taşıyor. Kahramanmaraş'ın düşman işgalinden kurtuluş yıldönümü olan 12 Şubat, kente istiklal madalyasının verildiği günü simgeleyen 5 Nisan, Fransız işgaline karşı direnişi sembolize eden halk kahramanı Sütçü İmam'ın yanı sıra sokaklara Dumlupınar, Sakarya, Ertuğrul Gazi, Eyüp Sultan, Genç Osman, Osman Gazi, Hacı Bayram Veli, Mevlana, Mimar Sinan, Şeyh Şamil, Orhan Gazi, Oruç Reis, Kanuni, Yavuz Sultan Selim, Karacaoğlan, Hürriyet, Fevzi Paşa, Gazipaşa, İsmet Paşa, Piri Reis, Yahya Kemal, Necip Fazıl Kısakürek isimleri verilmiş.

Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin merkezi konumunda olduğu belirtilen Şanlıurfa'ya özgü ilginç rivayetler de var. Siverek ilçesine bağlı Gözelek köyü ile ilgili rivayete göre köyde çok sayıda tarla faresi varmış, bu nedenle buraya 'Sıçan mezrası' adı verilmiş. Köylüler başlangıçta bu durumdan rahatsız olmamış ancak yeni nesil bunu gurur meselesi yapınca mezranın adını değiştirmek için Siverek Kaymakamlığı'na müracaat edilmiş ve köyün adı Gözelek olmuş.

Şanlıurfa'nın Örencik köyüne bağlı "Küçük İstanbul" mezrası ile ilgili rivayette ise vatani görevini İstanbul'da yapan ve bu kente hayran kalan Acemi Demirel isimli köylünün, mezraya Küçük İstanbul adının verilmesini sağladığı kaydediliyor.