Çok eşlilik araştırma konusu oldu

Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde sıkça rastlanan çok eşlilik araştırma konusu oldu. Şanlıurfa'nın Akçakale ve Harran ilçelerine bağlı bazı köylerde birden çok kişiyle evlenenlere çeşitli sorular yöneltildi.

Çok eşlilik konusu ile ilgili yüksek lisans yapmış olan sosyolog felsefeci Mahmut Kaya, uzmanlar tarafından hazırlanmış 20 soruyu, birden fazla kadınla evliliğin yoğun yaşandığı yerlerden biri olan Harran ilçesine bağlı Aslanlı köyündeki iki eşlilere yöneltti. "İlk evliliği kaç yaşında yaptınız? İkinci evliliği kaç yaşında yaptınız? Evlenme şekliniz? İkinci eş almanızın nedeni nedir? İkinci eş alırken herhangi bir şeyden etkilendiniz mi? Eşleriniz birlikte mi ayrı mı yaşıyor? Eş ve çocuklarınızla ilgili ilişkileriniz nasıl? Çocuklarınıza zaman ayırabiliyor musunuz? İkinci evlilik yaptığınızda birinci eş ve çocukların tepkisi nasıl oldu? İkinci eş almaktan dolayı mutlu musunuz ve başkasına tesviye eder misiniz?" şeklindeki sorulara köy sakinlerinden ilginç yanıtlar geldi.

Aslanlı köyünden Mehmet Badak, iki eşinin olduğunu ve mutlu bir hayat sürdürdüğünü belirterek, "Doğma büyüme Aslanlı köyündeyim. İki eşim de berdel, yani kız kardeşlerimi vererek evlendim. Birincisinden erkek çocuğum yoktu. O yüzden evlendim. İşin ilginç yanı birinci hanımımın birinci çocuğu erkek oldu. İkinci hanım da aynı yılda erkek çocuk doğurdu. Bizim bu bölgede ikinci evlilik, aşiretler arası yaygındır ancak yeni nesil tek eşlilikle yetiniyor. Bence maddi durumu iyi olmayanlar ikinci evliliği yapmasın çünkü ekonomik sıkıntı çekerler. Benim maddi durumum iyi olduğu için ikinci evliliği yaptım. 7 kızım ve 4 erkek çocuğum var" dedi.

Bir başka köylü Mehmet Kılıç ise sorulara şu cevapları verdi:

"Benim şu an kamyonum var. Kendi işimde çalışıyorum. Birinci evliliği 20 yaşında görücü usulü ile yaptım. İkinci eşimle tarım işçilerini Eskişehir'e götürürken tanıştım, kaçırarak getirdim. Şimdi birlikte yaşıyoruz. Birinci eşim önceleri biraz tepki gösterdi ama sonunda o da ikinci eşimle barışık yaşamaya başladı. İki hanımdan 2 kız, 4 erkek çocuğum var. Ancak bir gerçek var ki, çocuklarımıza yeterince vakit ayıramıyoruz. Yeni nesle iki evliliği tavsiye etmiyorum. Tek eş ile insan daha mutlu olur. Ancak iki eşli olmanın nedeni görücü usulü ile evlenmekten kaynaklanıyor. Erkekler ve kadınlar sevdiklerini alsalar bölgede iki eşlilik tarihe karışır. Bir de ikinci evlilik bölgede erkeklere saygınlık kazandırıyor. Ayrıca bölgemiz tarımla çiftçilikle uğraşıldığı için burada insan gücüne ihtiyaç var. Ne kadar çocuğun varsa o kadar kazanç var demektir. Son 4-5 yıldır ikinci evlilik yapan yok. Artık kimse ikinci eşliliğe rağbet etmiyor çünkü geçim çok zor oldu."

Köylü Abdulhekim Kılıç da iki eşiyle de başlık parası vererek evlendiğini belirterek, "Evleneceğim kadını görme ve beğenme şansım olmadı. O yüzden üçüncü eş almak için hazırlıklar yapıyorum. Onu da Suriye'den getireceğim. Üçüncü eşimle kendime ait bir hayat kuracağım. Biraz özel bir hayat istiyorum. Yine hepimiz bir arada yaşayacağız. Şu anda 3 kızım, 5 erkek çocuğum var. Ancak çocuklarımla yeterince ilgilendiğimi söyleyemem. Ancak iki evliliği kimseye tavsiye etmiyorum. Çünkü ekonomik sıkıntı getiriyor.

Benim maddi durumum iyi olduğu için ben bakabilirim. Yoksa iki eşle yaşamak mümkün değil. Çünkü birine alınca diğerine de almak zorundasın. İkinci ve üçüncü eşli olan erkeklerin aşiret arasında saygınlığı bir başka. Çünkü ne kadar erkek çocuğun varsa o kadar gücün vardır. Bu da küçümsenmeyecek bir gerçek. Ancak tek eşliliği oturtmak için birbirini sevenleri kavuşturmak lazım. O zaman bölgede iki eşlilik ortadan kalkar. Benim kızım birini sevse vereceğim, bunu kendime ilke edindim. Görücü ve berdelle evlenenlerin hiçbiri mutlu değil. Adam hanımını boşamıyor. Ancak üzerine ikinci bir hanım getirerek mutluluğu bulmaya çalışıyor. Bizde boşama olmaz. Eşini boşayanlara bizde iyi gözle bakmazlar. Boşanan erkek ve kadın ikinci kez zor evlenir. Çünkü arkasında bir yığın soru bırakır. Ancak yine de ben yeni nesle ikinci evliliği tavsiye etmiyorum" şeklinde konuştu.

Kadınlarla yapılan genel görüşmelerde ise ikinci eşi istemedikleri ve şiddetle karşı çıktıkları görüldü. Çok eşliliği engellemek için birbirini seven insanların evlenmelerine yol vermek gerektiği üzerinde duran köylü kadınlar, "Kuması olan kadınların çoğunun mutlu olmadığını görmekteyiz" dedi.

Araştırmacı sosyolog Mahmut Kaya, araştırma sonuçları ile ilgili tespitlerini ise şu şekilde aktardı: "Bu çalışmamız aynı zamanda yüksek lisans çalışmasıdır. Çok eşlilikle ilgili çalışmalarımız 2003 yılından beri devem etmektedir. Ancak 2003 ve 2007 yılları arasında yapılan araştırma ve istatistik bilgilerine baktığımızda karşımıza şöyle bir tablo çıkmaktadır. Son üç yıl içinde iki ve üç eşli evliliklerde düşüş görüldüğü tespit edilmiştir. İki eşli kişilere sorduğumuz sorular doğrultusunda bölgedeki ikinci evliliklerin nedenini araştırdık. Sonuç olarak bölgede ikinci evliliğin önünü kesmek için eğitim şart. İkinci bir husus olarak kız çocukların okullaşması ve bilinçlendirilmesi gerekiyor. Onları sosyal hayata katmak gerekiyor. Ancak tarım toplumu olmamız nedeniyle bölge insani ikinci evliliği şart görmektedir. Çünkü bölgede iş gücüne ihtiyaç var ve bölge insanı bu işe böyle bir çözüm getirmiş."