Üzümlü Kilise

Nevşehir Avanos ilçesi, Zelve Vadisi’nin sol başlangıcında Üzümlü Kilise olarak isimlendirilen yapı kayalara oyulmuş ve derin bir yapıdır. Kilise X.yüzyıla tarihlendirilmektedir. İçerisinde İkonaklazm öncesinin fresklerinin bulunmasından ötürü ayrı bir önem taşımaktadır. Kilise erozyon sonucunda yer yer çökmüş ve kısmen de tahrip olmuştur. Bununla beraber yapının duvarlarında madalyonlar, haç ve iki yanında da balık simgeleri, palmiyeler, asmalardan oluşan motifler görülmektedir. Bu kiliseye içerisindeki üzüm salkımlarından dolayı Üzümlü Kilise ismi verilmiştir.

Kilise iki nefli olup, üzeri tonozla örtülüdür. Yapının bir başka önemi de içerisinde dini sembollerin bulunmasıdır. Özellikle balık sembolüne Göreme’de hiç karşılaşılmadığı halde burada görülmektedir. Hıristiyan inancında ve ikonografyasında balık en eski sembollerden birisidir. Nitekim İskenderiyeli Klemens Hz.İsa’yı kötülükler denizinde müminleri avlayan bir balıkçı olarak tanımlamıştır. Hıristiyanlığın diğer dinsel simgesi olan palmiye ile asma burada karşımıza çıkmaktadır. Palmiye yaz ve kış aylarında yeşil kalmasından ötürü ebedi hayatı ve Cenneti simgelemektedir. Asma kütüğü ise Hıristiyan inancında İsa’nın sembolü olup, ebedi mutluluğu tanımlamaktadır.

Kilisenin diğer freskleri arasında giriş kapısı üzerinde tahta oturan ve kucağında Çocuk İsa’yı taşıyan Meryem tasviri dikkat çekmektedir. Kısmen yıkılmış olan tonozlarda daire içerisinde Malta haçını taşıyan aziz Michael ve Gabriel tasvirleri görülmektedir. Girişin sağındaki tek nefli apsisli ve beşik tonozlu güney şapelin kenarlarında oturma platformları bulunmaktadır. Buradaki apsiste kırmızı çerçeve içinde ayakta duran, bir elinde kitap, diğer eliyle takdis eden İsa; apsis cephesi ise içi noktalı basit üçgen ve daire dizileriyle, tonozu ise çizilerek yapılmış Malta Haçı ve dairelerle süslenmiştir.

Kenthaber Kültür Kurulu