Ağlı İlçesi Dağlar arasında bulunan dar bir vadide kurulmuş, ormanlık bir bölgedir. Deniz seviyesinden yüksekliği 1100mdir. Ağlı Azdavay-Pınarbaşı ve Şenpazar-Cide ilçeleri yol güzergahı üzerindedir. Doğusunda Seydiler, batısında Azdavay, kuzeyinde Küre ve güneyinde de Daday ilçeleri bulunmaktadır.

Tarihçe

Ağlı’nın tarihi İlkçağ’ın derinliklerine kadar inmektedir. Bu devirlere ait buluntular çeşitli uygarlıkların bu topraklar üzerinde gelip geçtiğini göstermektedir. Özellikle M.Ö. 1100-700 yılları arasında Kastamonu ve çevresinde Paflagonyalılar’ın egemenlik kurdukları bilinmektedir. Paflagonyalılar Firiglerin bir kolu olup, bu bölgeye kendi adlarını vermişlerdir. Kastamonu Tarihi, Ağlı ve çevresinde Bizanslılar, Danişmendler, Çobanlar ve Candaroğulları gibi kavimlerin hüküm sürdüğünü göstermektedir. Ağlı Uzun süre Bizans egemenliği altında kalmıştır. Günümüze kadar gelen önemli eser Ağlı Kalesidir. Bölge 1106 yılında Danişmendlerin eline geçmiş, 1292 yılına kadar süren egemenlik, haklarından vazgeçmesi üzerine Osmanlı imparatorluğuna katılmıştır. Ağlı kuruluşundan bu güne kadar büyük bir gelişme gösterememiştir. İlk defa Kale yakınlarında Eski Pazar denilen yerde kurulmuş, şimdiki yeri olan ilçe merkezine 1905 yılında yerleştirilmiştir.

Görülmeli-Gezilmeli

Ağlı Kalesi
Kale İlçenin Batısında bulunan tabii bir dağ üzerinde kurulmuştur. Kalenin etrafı yer yer bıçakla kesilmiş gibi kaya sıralarıyla çevrilmiş ve etekleri ormanlarla örtülmüştür. Üzerine kuzeyinde Kepez denilen tabii bir kaya ile aralarındaki boyun noktasından çıkılmaktadır. Zaten zayıf tarafı da burası olduğu için suni duvarlar bu kısma yapılmıştır. Moloz taşından harçla yapılan duvarların kalınlıkları 1 bugünkü yükseklikleri de 3m dir. Kalenin tepesinde büyük bir düzlük vardır. İlçeye bakan yerinde birde mağara vardır. Güneyinde kaleden 10m aşağıda bir tabii mağara daha vardır. Bunun içinde dolambaçlı yollar ve mezar odaları vardır. Batı yüzünde bir mağara daha vardır, bu mağaranın ortasında yan yana iki tane su mahzeni vardır. Moloz taşından harçla yapılmış olan bu mahzenlerin uzunlukları 7m, genişlikleri 5m, derinlikleri 4m dir. Mahzenlerin yanında ortasında iki duvar kalmış uzunluğu 10m, genişliği 6m olan bir bina harabesi vardır. Kale yüzeyinin batı kısmında bir kısmı moloz taş ve harçla diğer kısmı tuğla ile yapılmış uzunluğu 10m, genişliği 5.8m ve derinliği 3m bir su mahzeni daha vardır. Kalenin kuzey tarafında kaya kütlesinin orta kısmında bir mağara daha vardır ve halk dilinde berber odası olarak adlandırılmakta olup burasının kilise olması muhtemeldir. Mağaranın içinde kaya oyularak oturma yeri yapılmış dış tarafında ki duvarlarda ise haç işaretleri yine kaya oyularak yapılmıştır. Ayrıca buraya ulaşmak için kalenin üstünden itibaren kayalar kesilerek patika yol yapılmış olup bu gün kullanılamaz durumdadır.
Mağara
Kalenin bulunduğu kayalarda bulunan, Paflagonyalılar ve Bizanslılar tarafından yerleşim yeri,mezar odası olarak kullanılan mağaralardan görünüm.
Sarnıç
Paflagonyalılar ve Bizanslılar tarafından yapıldığı tahmin edilen Kale yüzeyinin batı kısmında bir kısmı moloz taş ve harçla diğer kısmı tuğla ile yapılmış uzunluğu 10m, genişliği 5.8m ve derinliği 3m bir su mahzeni .
Haç
MÖ 100-700 yılları arasında paflagonyalılar, daha sonraları Bizanslılar tarafından yerleşim ve korunma alanı olarak kullanılan Kalenin kuzey tarafında kaya kütlesinin orta kısmında aşağıdan yüksekliği 15m bir mağara daha vardır ve halk dilinde berber odası olarak adlandırılmakta olup burasının kilise olması muhtemeldir. Mağaranın içinde kaya oyularak oturma yeri yapılmış dış tarafında ki duvarlarda ise haç işaretleri yine kaya oyularak yapılmıştır. Ayrıca buraya ulaşmak için kalenin üstünden itibaren kayalar kesilerek patika yol yapılmış olup bu gün kullanılamaz durumdadır.

Etkinlikler

İlçemizde çeşitli etkinliklerimiz mevcuttur.

Ağlı Panayırı
Etkinliklerin en meşhuru Geleneksel olarak 54 yıldır Eylül ayının ilk haftası Çarşamba günü başlayarak 5 gün devam etmektedir. Panayırda özellikle hayvan pazarı kurulmakta bunun yanı sıra eğlence, yarışmalar ve alış veriş yapılmaktadır. 2001 yılı itibarı ile Ağustos ayının son haftasına alınmıştır.
Tarihi Kayık Yarışları
Tam olarak bilinmemekle beraber tahmini olarak 400 yıldır geleneksel olarak yapılmaktadır. Özelliği kayık diğer kayıklardan farklı olarak ,erik ağacından yapılmakta,1,5m boyunda, 25cm genişliğindedir. Özel bir takım tekniklerle öncelikle koruyucu bir tabaka oluşturulmakta, nemden ve darbelerden etkilenmemesi sağlanmaktadır. Daha sonra sürat yapabilmesi için yine özel tekniklerle kayganlığı artırılmaktadır. Yarış pisti yine özel tekniklerle çarık denen tarihi ayakkabı ile hazırlanmaktadır ve pist iki aşamadan ibarettir. Birinci aşama kayığın hız yapması için gerekli iniş bölümü, ikinci aşama ise kazananın belirlenmesi için gerekli çıkış bölümüdür. İniş bölümünden en hızlı şekilde inerek ikinci kademede en yükseğe çıkan kayık birinci olmaktadır. Birincilere Boğa dana hediye verilmektedir. Halen, Babadan geleneği devam ettirebilecek yetenekteki oğula en önemli miras olarak bırakılan ve tahmini 300 yıllık oldukları sanılan kayıkların ilginç isimleri ise şöyledir. Fermansuz, Hacıeset, Canlıca, Karayılan, Yanımalaklı, Sarıkayık,İmparator,Babaca
Kale Şenlikleri
İlki 2001 yılında düzenlenen ve geleneksel hale getirilmesi planlanan Ağlı Kalesi şenlikleri de ilgi görmüş ve ilerisi için ümit vadetmiştir.

İklim

Ağlı çevresinde bir yılda üç mevsim yaşanır. Genelde kış mevsimi kasım ayında başlar, nisan ayı sonuna kadar devam eder. Kar erken yağar ve geç kalkar. Yörede ilkbahar mevsimi genelde hiç yaşanmaz. Yazlar ılık, yağmurlu; kışlar sert ve kar yağışlıdır. Çevrenin ormanlık ve dağlık oluşu soğukları önler. Doğal bitki örtüsünü daha ziyade ormanlar ve tahıllar işgal etmektedir. Ormanlarda genel olarak çam, köknar, meşe, çetir, kavak ve söğüt gibi ağaçlar bulunmaktadır.