Basilius Bessarion
Basilius BESSARİON (1403-1472)
Tanrıbilimci. İstanbul’da öğrenim gördü. Dönemin ünlü bilgesi Gemistos Georgios Plethon’un öğrencisi oldu. 1423’te Sen-Bazil Tarikatı’na girerek Bessarion adını aldı. Mezopotamya’da küçük bir manastıra kapanarak felsefe ve edebiyat öğrendi. 1437’de İznik Başpiskoposluğu’na atandı.
İtalya’ya giderek Floransa’da toplanan konsülde Doğu-Batı kiliselerinin birleştirilmesini savunduysa da, bu öneriye Bizans kiliseleri yanaşmadı. Papa Eugenius’un güvenini kazanarak Roma Kilisesi Kardinali oldu ve İtalya’ya yerleşti. 1450-1455 arasına Bologna’da Papa temsilciliği yaptı. 1463’te İstanbul patriği olarak görevlendirildi. Bu arada Roma Kilisesi adına değişik görevlerle Fransa ve Almanya prensliklerinde ve Venedik’te elçilik yaptı. İstanbul’dan kaçan bilginlerin getirdiği Yunan el yazmalarıyla geniş bir kitaplık kurdu.
Bessarion hocası Plethon gibi, Aristoteles düşünce sistemine karşı çıkarak Platon’un görüşleriyle Yeni-Platonculuk arasında özdeşlik bulunduğunu ileri sürdü. Kilise ve devletin felsefeden çok dine dayanması gerektiğini ortaya attı. Yunan felsefesini batıya öğretme amacıyla Aristoteles’in metafiziğini Latince’ye çevirdi. En önemli yapıtı in Calumniatorem Platoni’te Trabzonlu Georgios’un Aristoculuğuna karşı Platon’u savundu.
XV.Yüzyıl Bizans edebiyatının yaşaması için büyük çaba gösteren Bessarion, İstanbul’un alınışından sonra Bizans felsefe geleneği ile İtalyan felsefesini de uzlaştırmaya çalıştı. Ölümünden sonra kurulan “Roma Felsefe ve tarih Akademisi”nin temel ilkelerini oluşturdu. 161 cilt tutan yapıtları topluca 1866’da basıldı.
