İsmihan Sultan (Sokullu Mehmet Paşa) Medresesi

İstanbul Eyüp ilçesi, Cami-i Kebir Caddesi’nde Sokullu Mehmet Paşa Türbesi’nin karşısında bulunan bu medrese kitabesinden öğrenildiğine göre, Yavuz Sultan Selim’in (1512–1520) kızı İsmihan Sultan tarafından 1568 yılında Mimar Sinan’a yaptırılmıştır.

Medresenin avlu kapısı üzerinde üç satır halinde Arapça bir kitabe bulunmaktadır:

“Hazret’üs-Sultan bint-i Han Selim
Ehl-i Hayrât alâ vü ceh’ül-umum.”

Medresenin 12 mısralı tarih beyti:

“Kâle târihen nihadi behâ
İnhâ dar’üd-tahsil-i ulum
976 (1568).”

Medrese hücrelerine açılan kapısında kitabe bulunmamaktadır. Kesme köfeki taşından yapılmış olan medrese odaları dikdörtgen bir avlunun iki tarafına yerleştirilmiş on dokuz hücreden meydana gelmiştir. Avlunun iki tarafında sıralanmış olan hücrelerin on dokuzu öğrenci odası, biri giriş holü ve ikisi de eyvandır. Eyvanlardan biri iç, diğeri de dış avluya bakmaktadır. Dış avluya bakan eyvanın yanında iki odalı bir hizmet bölümüne yer verilmiştir. Avluyu çevreleyen duvarlar kapılar dışında sağırdır. Hücreler birbirinin eşi ölçüdedir. Bu hücrelerin üzerleri 3.40 m. çapında pandantifli kubbelerle ile örtülü olup, içlerinde ocak ve dolap nişleri bulunmaktadır. Medresenin girişi dershanenin hemen altında yer almaktadır. Hücrelerin önünde üzerleri kubbeli ikisi mermer, diğerleri de köfeki taşından yirmi dört sütunlu bir revak bulunmaktadır.

Medresenin dershanesi hücrelere göre daha yüksek olup, üzeri kurşun kaplı bir kubbe ile örtülüdür. İç mekân altta dikdörtgen söveli altı pencere, üstte de alçı şebekeli, vitraylı üç pencere ile aydınlatılmıştır. Kubbenin içerisi XIX. yüzyılda yapılmış kalem işleri ile bezelidir. Ayrıca avlunun orta yerine de dikdörtgen bir şadırvan yerleştirilmiştir.

Dershane-mescit Sokullu Mehmet Paşa’nın eşi İsmihan Sultan adına yaptırılmış olup, önünde tek kubbeli küçük bir revakı bulunmaktadır. Dershane on iki köşeli kasnaklı bir kubbe ile örtülüdür. İç mekândan kubbeye geçiş tromplarla sağlanmıştır. Medrese ile birlikte dershane de üç sıra tuğla hatıllı köfeki taşından yapılmıştır.

Medrese Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 1957 yılında onarılmıştır.