Ayia Eufemia Kilisesi

Kadıköy çarşısının bulunduğu meydanda Rum Ortodoks Kilisesidir. Halkedonlu (Kadıköy0 azize Eufemia’ya ithaf edilmiştir.

Kadıköylü zengin bir ailenin kız olan Azize Euphemia, hıristiyanların henüz büyük bir takipte bulundukları devrede inancı yüzünden 303'de öldürülmüştür. Daha sonra ailesi onun naaşını Halkedon’un dışında bir mezara gömerler. Hıristiyanlık Bizans’da İmparator I.Constantinus (324-337) zamanında resmen tanındığında mezarının bulunduğu yere ailesi bir Martirion yaptırırlar. Daha sonra 451'de toplanan Ökümenik konsilinde, Ortodoks aleminin koruyucusu ilan edilir ve ölüm tarihi olan 16 Eylül'de Yortu günü olarak kabul edilir. O tarihten itibaren de her yıl yortu kutlamaları yapılır. Bu tarihi, hem doğu hem de batı kiliseleri ortak olarak Yortu günü kabul etmişlerdir.

Eski kaynaklar bu azizenin adına İstanbul’da bugün mevcut olmayan 4 kilise daha olduğundan bahsederler. Bunların içinde en önemlisi Sultanahmed’de Hipodrom yakınında olanıdır. Azize’nin röliklerinin de bulunduğu bu kilisedeki rölikler İkonoklast dönemde İmparatorun emriyle buradan kaldırılmıştır. Daha sonra 798’de İmparatoriçe Eirene rölikleri törenle geri getirmiştir. Diğer kiliselerin Olibreu (Şehzadebaşı), Petrion (Cibali civarı) ve Petra (Edirnekapı civarı) da olduğu söylenir.

Kadıköy meydanındaki bu kilisenin antik Ayia Eufemia kilisesinin bulunduğu yer ile hiçbir ilgisi yoktur. Bizans devrinde burada Ayia Basis manastırı bulunuyordu, daha sonra  Ayia Euphemie Metropolitlik Manastırı olarak kullanılan bina zaman içinde yıkılmıştır. Bugünkü kilise 1694'de Kadıköy metropoliti Gabriel tarafından yeniden yaptırılmıştır.1830'da Kadıköy Metropoliti II. Zaharias Rusya’dan temin ettiği mali destek ile kiliseyi büyütmüştür. Zaman içinde bakımsız kalan bina 1993'de Metropolit III. Iokem’in mali desteği ile yenilenmiş ve 1 Nisan 1993'de yeniden ibadete açılmıştır.

Kapalı Yunan Haçı plânındadır. Ortada yüksek kasnaklı bir kubbesi bulunur. İkonastasion ahşaptır ve kabartma bezemelidir. İçerisinde gümüş kaplı ikonalar bulunmaktadır. Kilisenin sağ tarafında taştan inşa edilmiş çan kulesi vardır.

Kenthaber Kültür Kurulu