Sakıp Sabancı Müzesi

İstanbul ili Sarıyer ilçesi İstinye Caddesi Emirgân’da Atlı Köşk olarak tanınan yapıda Sabancı Üniversitesi’nin Müzesi bulunmaktadır.

Köşkün bulunduğu arazi Sultan IV. Murat tarafından Revan seferi sırasında Osmanlı ordusuna sığınan Yusuf Paşa’ya bağışlanmıştır. Yusuf Paşa’nın ölümünden sonra Osmanlı Mirine geçen bu arazide bazı köşk ve yalılar yaptırmıştır. Bu arazideki Sahilhane 1848–1884 yılları arasında Süleyman Refet Paşa ile eşi Farmatüzehra Hanım’a, Hoca Misak’a, Mustafa Reşit Paşa’nın eşi Adile Hanım’a, Mısırlı Mehmet Ali Paşa’ya, Mustafa Nail Paşa’ya, Masutzade Simon Bey’e, Hidiv İsmail Paşa’ya ve Hidiv Mehmet Tevfik Paşa’ya geçmiştir. Bu arazi Sultan II. Abdülhamit’in fermanı ile 1884 yılında Osmanlı Maliyesi tarafından satın alınmıştır. Buradaki Sahilhane Karadağ Kralı I.Nikola’ya ihsan edilmiş ve hem ikametgâh hem de Karadağ sefarethanesi olarak kullanılmıştır.

Sahilhane 1913 yılında Karadağ Kralından geri alınmış, Sultan Mehmet Reşat’ın torunu Behiye Sultan’ın mülkiyetine geçmiştir. Harap bir durumda olan bu Sahilhane’yi 1925 yılında satın alan Hidiv İsmail Paşa’nın torunu Prens Mehmet Ali Hasan tarafından, mimar Eduard de Nari’ye yeniden yaptırılmıştır. Günümüzde Atlı Köşk olarak tanınan bu yapı Prens Mehmet Ali Hasan’ın ablası Prenses İffet Hanım’a geçmiştir.

İstanbul’da yazlık bir ev arayan ve 1949 yılında İstanbul’a gelen Hacı Ömer Sabancı bu köşkü beğenmiş ve Prens Mehmet Ali Hasan’ın oğullarından 1951 yılında satın almıştır. Bu arada Hacı Ömer Sabancı'nın Mahmud Muhtar Paşa'nın Moda'daki Mermer Konağı'nda yapılan müzayededen satın aldığı bronz at heykelini köşkün önüne koymasıyla bina, halk arasında “Atlı Köşk” olarak anılmaya başlamıştır.

Köşk, Hacı Ömer Sabancı'nın 1966 yılında ölümünden sonra, Sakıp Sabancı ve ailesi tarafından 1969–1999 yılları arasında konut olarak kullanılmıştır. Atlı Köşk Sabancı Üniversitesi’nin 49 yıl süre ile kullanımına verilmiş, içerisindeki Sakıp Sabancı’nın toplamış olduğu çeşitli eserlerle birlikte Sakıp Sabancı Müzesi olarak 2002 yılında ziyarete açılmıştır.

Köşk çağın ileri teknolojisi ile müzeye dönüştürülmüş, ana yapıya yeni bir galeri eklenmiş ve 3.500 m2’lik alanda her türlü uluslar arası düzeyde sergilemeye uygun konuma getirilmiştir.

Sakıp Sabancı Müzesi, Sabancı Üniversitesi'nin bünyesinde yer almakta olup aynı zamanda bir eğitim kurumu olma özelliği taşımaktadır. Müze'de çeşitli düzeyde eğitim programları yapılmakta, ayrıca hafta sonları müzik etkinliklerine de yer verilmekte, sürekli ve geçici sergileme ile etkinlikler, internet aracılığıyla da geniş çevrelere yansıtılmaktadır. Son yıllarda burada açılan Picasso ve Rodin sergileri ile ünü uluslar arası düzeye erişmiştir.

Müzede XIX.-XX. yüzyıllara ait yerli ve yabancı ressamların tabloları, yazma eserler, porselenler ve madeni eserler, çeşitli heykeller, XVIII.-XIX. yüzyıl Çin Famille Noire, Famille Verte porselenleri, poligrom vazolar, dekoratif tabaklar, Sevres vazoları, XIX. yüzyıl Fransız porselenleri, Berlin ve Viyana atölyelerinde yapılmış Alman porselenleri sergilenmektedir. Müzedeki eserler Hacı Ömer Sabancı tarafından ilk defa 1940 yılında oluşturulmaya başlamış, 1970 yılından sonra da Sakıp Sabancı tarafından daha da zenginleştirilmiştir.

Müzenin giriş katındaki üç odada Sabancı ailesinin köşkte yaşadığı dönemde kullandıkları mobilyalar, XVIII.-XIX. yüzyılın sanat eserleri ile döşenmiş olarak olduğu gibi korunmaktadır.

Atlı Köşkün birinci katında Sakıp Sabancı koleksiyonundaki Osmanlı hat sanatı eserleri sergilenmektedir. Buradaki yazma eserler 400 yazı örneğinden oluşmuş, Osmanlı yazı sanatının 500 yıllık geçmişini kronolojik olarak ortaya koymaktadır. Bu yazma eserlerin başında Kuran’lar, çeşitli dua kitapları, beraatlar, fermanlar, şiir kitapları, levhalar ve yazı takımları gelmektedir.

Müzenin resim koleksiyonlarında ise Türk resim sanatının tarihi süreç içerisindeki gelişimi, Avrupa’nın romantizm, gerçekçilik (realizm), doğacılık (natüralizm), izlenimcilik (empresyonizm), izlenimcilik sonrası dönem (post-empresyonizm) resimleri bulunmaktadır. Bunları kübik resmin örnekleri olan fuavizm, kübizm, modernizim sonrası dönemi eserleri tamamlamıştır.

Sabancı Müzesi resim koleksiyonunda XIX. yüzyılın başından günümüze kadar gelen Türk ressamlarının eserlerine de geniş yer verilmiştir. Bunların arasında Osman Hamdi Bey, Nazmi Ziya, İbrahim Çallı, Fikret Mualla gibi ressamların tabloları bulunmaktadır. Ayrıca Osmanlı İmparatorluğu’nda yaşamış, eser vermiş veya Osmanlılar tarafından yurt dışından davet edilmiş yabancı ressamların eserleri de bulunmaktadır. Bunların arasında Fausto Zonaro ve İvan Ayvazovski gibi sanatçıların eserleri de bulunmaktadır.

İstinye Caddesi No:22 Emirgân, Sarıyer
Tel : (0212) 229 55 18
Faks : (0212) 252 32 93

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.thy.com adresinden alınmıştır.