Şişli Genel Bilgi
Marmara Bölgesi'nde, İstanbul İline bağlı bir ilçe olan Şişli, kuzeyinde Sarıyer, kuzey ve batısında Eyüp, güneyinde Kağıthane, güneydoğusunda Beşiktaş, güney ve güneybatısında Beyoğlu ilçeleri ile çevrilidir. Şişli'nin bulunduğu alan Marmara havzasının Trakya ve Kocaeli peneplenleri arasına dağılmış bir plato görünümündedir. İlçe toprakları jeolojik oluşumlardan meydana gelmiş çukurluklar ve vadilerden oluşmuştur. Galata'dan başlayarak Beyoğlu ve Büyükdere yönündeki büyük sırt ilçenin belli başlı engebesidir. Beyoğlu platosunun üzerindeki Okmeydanı ( 80-100 m.), Mecidiyeköy (100-120 m.), Abide-i Hürriyet, Duatepe ve Esentepe ilçenin diğer yükseltileridir.
İstanbul İl alanını oluşturan Marmara Havzası Doğu Marmara bölümü çeşitli yaşta jeolojik oluşumlar barındırmasına karşın, Şişli İlçesine ait alanın büyük bir bölümünde I. Zamanın Karboniye sistemine bağlı oluşumlar yer alır. Kurtuluş Caddesi'nin batısındaki eğim, Tabakhane Deresi'ne kadar uzanmakta olup, burada küçük vadiler yer almaktadır.
Deniz seviyesinden 120 m. yükseklikteki ilçenin yüzölçümü 30 km2 olup, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 270.674'tür.
İlçenin doğal bitki örtüsü olmayıp, tamamen yerleşim ve sanayii bölgesidir. Yalnızca Fatih Ormanı ilçe sınırları içerisindedir. İlçenin iklimi İstanbul'un iklim özelliklerini göstermektedir. Akdeniz ve Karadeniz iklimleri arasında bir geçiş niteliği gösterir. Kış ve İlkbahar mevsimlerinde yağışlı, yaz mevsiminde ise kurak geçer. Bölgeye deniz iklimi hakim olup, yağışlar genellikle yağmur, kış aylarında ise zaman zaman kar yağışı görülür.
İlçenin ekonomisi sanayii, ticaret ve turizme dayalıdır. 1960'lı yıllarda Şişli yatırım ve teşviklerden en büyük pay alan ilçelerden biri olmuştur. Şişli'de gıda, seramik ve dokuma sanayii ile kimya, metal eşya, makine, oto tamirhaneleri, ilaç, konfeksiyon ve imalat sanayiinde hızlı bir gelişme göstermiştir. Ayazağa'da da sabun fabrikaları başta olmak üzere çeşitli sanayii kuruluşları bulunmaktadır. 1970'li yıllar da ise bu gelişimini sürdüren ilçede yeni sanayi yatırımlar gerçekleşmiştir.
Şişli'nin isminin nereden geldiği kesinlik kazanamamıştır. Folklorik söylentilere göre şiş yapımı ile uğraşan ve şişçiler diye tanınan bir ailenin burada yaşamasından ötürü semtin ismi buradan kaynaklanmıştır.
XVIII.yüzyılda Şişli ve Mecidiyeköy yöreleri bağlık ve bostanlık idi. Balmumcu Çiftliği de ilçe sınırlarına kadar uzanıyordu. Bu arazide İstanbul'un sebze ve meyve ihtiyacının bir kısmı karşılandığı gibi çiçekçilikte oldukça gelişmiştir. XIX.yüzyılın ortalarına kadar Şişli'nin bulunduğu alan bir yerleşim bölgesi değildi. Şişli, geniş bir kırlık halinde idi. İstanbul'un kuzeye ve kuzeydoğuya doğru yayılması sırasında yerleşim alanları Şişli'ye kadar uzamıştır. 1881 yılından itibaren atlı tramvaylar Taksim'den Şişliye kadar getirilmiştir. 1913'te elektrikli tramvayın işlemesi ile beraber semtte yeni yapılanmalara başlamıştır.
XIX.yüzyılın sonlarında İstanbul'un yabancı zenginleri, azınlıklar, Osmanlı devlet adamları, yüksek memurlar burada bahçe içerisinde konaklar yaptırmışlardır. Ardından Okmeydanı'nda Darülaceze'nin (1895), Sultan II.Abdülhamitin difteriden ölen kızı Hatice Sultan için yaptırdığı Etfal Hastanesi Şişli'nin gelişmesine neden olmuştur.
XX.yüzyılın başında çevrede apartmanlar birbirini izlemiş, ilçenin kuzey sınırı bugünkü Şişli Camisi'nin bulunduğu yerde biterken yol ikiye ayrılmış, biri kuzeydoğuya doğru Büyükdere Caddesi, kuzeybatıya doğru da Abide-i Hürriyet Caddesi olarak uzanmıştır.
Şişli'nin sınırları içerisinde kalan Kurtuluş (Tatavla) XVI.yüzyılda tersane işçileri tarafından kurulmuştur. Azınlıkların yaşadığı bu bölgede XIX.yüzyıldan sonra yerleşim, özellikle Halaskargazi Caddesi ve Nişantaşı, Teşvikiye çevresinde daha da artmış ve yeni yapılanmalara başlanmıştır. 1871 Beyoğlu yangınından sonra bazı Levantenler ve Gayrimüslimler Harbiye çevresindeki yeni binalara yerleşmişlerdir. Matbaa-i Osmaniye'yi kuran Osman Bey de Şişli ile Harbiye arasında geniş bir arazi satın alarak bir konak yaptırmıştır. Osmanbey ismi de bu konaktan kaynaklanmaktadır. Mecidiyeköy ismi ise; Sultan Abdülmecit döneminde (1839-1861) Osmanlı-Rus Savaşı nedeni ile sınır boylarından getirilen göçmenler Şişli'nin kuzeydoğusundaki arpa tarlalarına yerleştirilmiş ve buraya da padişahın isminden ötürü Mecidiyeköy denilmiştir.
Tanzimatla birlikte, Osmanlı'da öğretim-eğitim ve sağlık alanlarındaki düzenlemeler hız kazanmıştır. Harbiye, Maçka'daki Mektebi Hayriye daha sonra okula dönüştürülecek olan Florance Nightingale önemli kurumlar olurken, Şişli'de eğitim-öğretim ve sağlık kuruluşları azınlıklar tarafından gerçekleştirilmiştir. Fransız Lape ve Pasteur Hastaneleri, Notre Dame de Sion ve Saint Michel okulları, Ermeni Surp Lusavorçiyan, Mihitaryan ve Nor Tıbrota okulları, Surp Agop Hastanesi, Surp Vartana Kilisesi, Bulgar Hastanesi bu dönemin önemli kuruluşlarıdır.
1950'li yıllar Türkiye'de sosyo-ekonomik yaşantının değiştiği yıllardır. Bu dönemin en belirgin değişikliği Şişli çevresinde olmuştur. 1950'de Prost'un danışmanlığında toplanan İmar Müşavirliği Heyetin hazırladığı sanayi planı, İstanbul'un Kağıthane, Bomanti ve Dolapdere'de örgütlü sanayi alanları planlanarak yeni yerleşim birimlerinin doğmasına neden olmuştur. Şişli, 1950'lerde bir yandan kuzey, doğu ve batı yönlerinde hızla genişlerken aynı zamanda yeniden yapılaşma sürecine girmiştir. Özellikle kat mülkiyeti yasası, yeniden yapılanma sürecini hızlandırmış, 1-2 katlı eski yapıların yerini çok katlı apartmanlar almıştır. 1955 yılında Levent'te yeni sanayi alanları oluşturulmuş bu da Kağıthane ile Büyükdere Caddesi arasındaki alanın yoğunluk kazanmasına Kağıthane Vadisine inen yamaçlar üzerinde Gültepe, Çağlayan ve Hürriyet gibi gecekondu mahallelerinin doğmasına neden olmuştur. Şişli'nin en önemli sanayi kuruluşları, kimya (özellikle ilaç) bu dönemde kurulmuştur. Dolmabahçe Stadı ile stadın ardından Maçka'ya doğru uzanan alanda bir park planlanmıştır. Hilton Oteli ise yine 1950'li yıllar içerisinde Şişli'de yükselen en önemli yapı olmuştur.
Cumhuriyetin ilanından sonra Beyoğlu ilçesine bağlı olan Şişli, 1954'te ayrı bir ilçe yapılmıştır. Belediyesi 1984'te kurulmuştur. Kağıthane ilçesinin 1987'de kurulmasından sonra bir bölümü bu yeni ilçeye bağlanmıştır.
İlçeden günümüze gelebilen tarihi eserler arasında;
Teşvikiye Camisi (1794), Teşvikiye Cami avlusundaki Ok Taşı, Nişantaşı Karakolu yanındaki Eser-i Avatıf-ı Mecidiye Mahalle-i Cedide- Teşvikiye (Abdülmecid'in karşılıksız iyilikseverliğinin eseri olan yen Teşvikiye Mahallesi) yazılı taş, Muradiye Camisi (1898), Meşrutiyet camisi (1895), Raif Ağa Camisi (1876), Şişli Camisi (1949), Ihlamur Kasrından getirilen Maçka Çeşmesi (XIX.yüzyıl), Abide-i Hürriyet Anıtı (XIX.yüzyıl), Ihlamur Kasrı (1849-1855), Maçka Taşkışla (1866), Maçka Silahhanesi (1873-1875), Harbiye Okulu (Bugünkü Harbiye Askeri Müze Binası) (1848), Şişli terakki Lisesi (1870), Amerikan Hastanesi (1920), Maçka Meclis Reisliği Lojmanı (XIX.yüzyıl), Darülaceze (XIX.yüzyıl), Mimar Vedat Tek Evi (1913-1914) (Bugünkü Yaka restoran), Lapaix Hastanesi, Vali Konağı (XIX.yüzyıl), İtalyan Sefareti (1928) (Günümüzde Anadolu Teknik Lisesi), bulunmaktadır.
Bunun dışında XIX.yüzyıl ve XX.yüzyıla tarihlenen Türk sivil mimarisinden örnekler vardır. Bunların başında İtalyan Mimar Mongri'nin 1920'lerde yaptığı günümüzde artık başka amaçlarla kullanılan Güzelbahçe Kliniği (1920), Ataman Kliniği (1923), Maçka Palas (1928), İtalyan Sefareti (1928) ve daha sonraki yıllarda ise Amiral Bristol Hastanesi, Nişantaşı İngiliz Ortaokulu ile Şişli Terakki Lisesi (1938) gelmektedir. Ayrıca ilçede Narmanlı Apartmanı, Aziziye Palas, Vehbi Bey Apartmanı, Kurukahveci Apartmanı, Gözem Apartmanı, İnayet Palas, Birlik Apartmanı, Giritliyan Apartmanı, Fıtri Bey Apartmanı, Aprahamyan Apartmanı, Maçka Palas, Tanin Apartmanı, Sümer Palas, Sayın Apartmanı ve Belveder Apartmanı bulunmaktadır.
Kenthaber Kültür Kurulu
Fotoğraflar, www.sisli.gov.tr ve www.sisli-bel.gov.tr adreslerinden alınmıştır.
