Mağara Manastırları

Kırklareli Vize İlçesi’nin kuzeybatısında uzanan vadinin yamacında kayalara oyulmuş, Erken Hıristiyan dönemine tarihlendirilen manastır kalıntıları bulunmaktadır. Burada kayalara oyularak yonca planlı bir şapel ile tek nefli oldukça geniş bir kilise ve onları tamamlayan müştemilet binaları bulunmaktadır. Bunların tümü, arazi konumundan ve kayaların oyulması ile meydana getirildiğinden olukça düzensiz bir plan gösterirler. Bu bölümlerde mezar odalarına da rastlanmıştır.

Vadiye açılan mağara ağızlarının duvarlarındaki deliklerden de bunların önlerinde ahşap sundurmalar olduğu anlaşılmaktadır. Bu manastırlar IX.yüzyıl başlarına tarihlendirilmektedir.

Manastırın Yonca Planlı Şapeli:

Vize’deki kayalara oyulmuş manastırın en ilgi çeken bölümü Yonca Planlı Şapeli’dir. Bu şapelin planı oldukça küçük tutulmuştur. Şapelin önünde kare planlı bir narteks bulunmakta olup, bu bölüm yay planını andırmaktadır. Tavanına da oldukça büyük bir haç motifi çizilmiştir. Narteksten dar bir kapı ile ana mekana geçilmektedir. Burası apsise doğru kayaların el verdiğince genişleyen iki nefli bir mekandır. Ayrıca yanlara doğru yarım yuvarlak mekanlar açılmış ve böylece yonca planlı bir mimari otaya çıkarılmıştır. Burada da nartekste olduğu gibi tavana büyük bir haç motifi işlenmiştir. Apsis bölümü naostan yüksekçe bir seki ile ayrılmıştır. Apsis duvarı üç niş halinde olup, burada da haç motifleri dikkati çekmektedir.

Manastırın Büyük Kilisesi:

Mağara manastırı içerisinde Yonca planlı kilisenin kuzeyinde tek nefli büyük bir kilise bulunmaktadır. Bizans mimarisi yönünden fazla bir özellik göstermeyen bu kilisenin girişi kesinlik kazanamamıştır. Kayalar arasında tek nefli büyük bir mekandan oluşan kilisenin, yaklaşık tüm mekanı kaplayan büyük bir apsisi bulunmaktadır. Apsisin ortasında oldukça derin bir niş ve üç basamaklı bema bölümü yer almaktadır. Ayrıca bemanın yanında on iki basamakla çıkılan küçük bir papaz hücresi dikkati çekmektedir. Kilisenin yan duvarlarında giriş yakınında olduğu gibi duvarlara oyulmuş nişler görülmektedir. Bu nişler dikdörtgen ve yarım daire nişler şeklindedir. Bu bölümlerde kilisenin dış bölümler ile bağlantılarını sağlayan küçük geçitler olduğu da izlerden anlaşılmaktadır.

Manastırın Mezar Şapeli:

Büyük Kilise’nin narteksindeki duvarlara gömülü oyuklar bu bölümün bir mezar şapeli olduğuna işaret etmektedir. Narteksi ana mekandan ayıran payelerin bazıları günümüze gelebilmiştir. Narteks ve naosun duvarları düz olmasına rağmen bema duvarları yay şeklinde kayalara oyulmuştur. Buradaki birbiri ile bağlantılı üç oda keşişlere ayrılmış hücrelerdir. Bu hücrelerin duvarlarında kapı yuvalarına ait olduğu sanılan nişler dikkati çekmektedir.

Kırklareli Vize ilçesi başta olmak üzere Trakya’nın bazı yerlerinde kaya manastırlarına rastlanmaktadır. Bu manastırlarda zengin bezeme olmasına karşılık Vize Manastırı’nda bezemenin oldukça sade olduğu ve yalnızca haç motifleri ile yetinildiği görülmektedir.
 

Kenthaber Kültür Kurulu