Kütahya, Yenimahalle, Lala Hüseyin Paşa Caddesi yakınında bulunan Balabaniye Medresesi kubbeli avlulu, eyvanlı tek katlı bir yapıdır. Medreseyi yaptıran ve yapım tarihi bilinmemektedir. Medresenin yapımıyla ilgili bazı iddialar bulunmaktadır. Kütahya camileri konusunda araştırma yapan Hamza Güner, bu yapının Balaban Paşa Tekkesi isminde1876 yılında bir halveti tekkesi, daha önce de medrese olduğunu da belirtmiştir. Bugün bu tekkeye ait bir kitabe Kütahya Müzesi’nde bulunmaktadır. Prof. Dr. Ara Altun’dan öğrendiğimize göre arşiv kayıtlarında Balabaniye Medresesi isimli bir yapının ismine rastlanmıştır. Balaban Paşa’nın kim olduğu ve Kütahya ile bağlantısını ne olduğu ise bilinmemektedir.
Medresenin bulunduğu alanda 1980 yılında bir yol açılmış ve yalnızca medresenin bir köşe odası ayakta kalabilmiştir. Bunun dışında kalan bölümleri yıkılmıştır. Bununla beraber kalıntılarına ve eski resimlerine dayanılarak medresenin kesme taş kaplamalı ve moloz dolgu duvarları olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca günümüze gelebilen bölümlerinde tuğla kubbe ve tonoz izlerine rastlanmıştır. Planı tam çıkarılamamakla beraber Vacidiye Medresesi’ne benzediği, girişin karşısında bir eyvan ve avlu etrafından odaların sıralandığı sanılmaktadır. Günümüze gelebilen bölüm ise özel bir kişinin mülkiyetindedir.
Kenthaber Kültür Kurulu