Myndos (Gümüşlük)

Myndos, Bodrum yarımadasının batı ucunda, bugünkü Gümüşlük beldesinin yanındaki Bozdağın üzerinde kurulmuştur.

Myndos sözcüğü etimoloji yönünden incelendiğinde “Ana Tanrıça’ya Tapınma” anlamına gelir. Aynı zamanda Luwi dilinde de buradan “Munda” olarak söz edilir. Ayrıca Herodotos’da da bir ilk çağ kenti olarak ismi geçer. Myndos’un arkasındaki tepelerde, uzun burnun ucunda gümüş ocakları bulunuyordu. Daha sonra buraya verilen Gümüşlük ismi bu maden ocaklarından kaynaklanıyordu.

Tarihçi Pausanias’a göre Halikarnassosla beraber Troizen kökenli göçmenlerce kurulmuştur. Plinius ise Eski Myndos diye adlandırdığı alanda Leleg yerleşimi olduğunu söyler. Aslında Myndos’un ilk sakinleri Leleglerdir. M.Ö.IV.yüzyılda Pers Satrabı Mausollos’un Halikarnassos’a taşımadığı iki Leleg yerleşiminden biridir. Attika-Delos Deniz Birliğinin ilk üyelerinden biri olan bu kent birliğe on ikide bir talent ödeme yapmıştır. Mausollos kenti biraz daha kuzeye taşımış ve adeta yeniden inşa etmiştir.

Herodotos’dan öğrendiğimize göre İonia’lıların Perslere karşı başlattığı ayaklanmaya bir gemi vererek katılmışlardır. Ayrıca Büyük İskender’in ordularına karşı tek başına karşı koymasıyla ünlenmiştir. Büyük İskender Karia’yı ele geçirdikten sonra komutanlarından Ptolemaios ile Asandros M.Ö. 333’de yörenin Pers komutanı Orontabates’i ağır bir yenilgiye uğratmıştı. İskender’in ölümünden sonra generallerinden Ptolemaios’un Mısır’da kurduğu Ptolemais hanedanının egemenliğinde kalmıştır. Roma’nın Burasını ele geçirmesinden sonra M.Ö. 197 de Rodos’un idaresine bırakılmış,ardından da özgürlüğüne kavuşmuştur. Kısa bir süre sonra da kent göçler nedeniyle terkedilmiştir. Kent II.yüzyılın başında kendi adına sikke basmıştır. Hıristiyanlık döneminde “Amyndos” olarak adlandırılan bir piskoposluk merkezi olmuştur.

Mausolos zamanında kurulan Yeni Myndos’un kalıntılarından kaya mezarları, sur duvarları, tiyatro ve stadium’un olduğunu eski kaynaklardan öğreniliyorsa da bunlardan yeterli bir iz günümüze ulaşamamıştır.

Günümüzde Gümüşlük beldesinin altında antik Myndos’un kalıntıları bulunmaktadır. Nitekim Gümüşlük’deki birçok evin duvarlarında Helenistik döneme tarihlenen sütun başlıkları, mimari parçalar kullanılmıştır.

Mausolous’un liman kenti olan Myndos’un liman taşlarından yararlanılarak Romalılar kuzey-batıya askeri bir liman yapmışlardır. Bu limanın yapımında çevreden getirilen topraklarla dolgular yapılmış, üzeri de Koyun Babadan çıkarılan yeşil granitlerle kaplanmıştır. Oldukça kaliteli mermerlerden yapılmış sütun kaideleri bugün de dikkati çekmektedir. Beldenin içerisindeki küçük dalga kıranın bulunduğu adadaki kalıntılar görülebilmektedir. Bunun yanı sıra Gümüşlük’ün kuzeyindeki Dönmez Burnu ile İnce Burun arasında da antik çağın ev kalıntıları dikkati çekmektedir.

Kenti çepeçevre kuşatan surlar yıkılmış olmasına karşılık yine de bazı kalıntıları görülebilmektedir. Bu surları Mausolos’un inşa ettirmiş olması kuvvetle muhtemeldir.

Ayrıca yarımada üzerinde Leleg suru denilen kiklopik teknikte duvarlardan bazı parçalar görülmektedir Antik kentin kalıntıları daha çok Karatoprak (Turgut Reis) ile Gümüşlük arasındaki yolun üzerinde, denize 1 km. uzaklıktaki Bozdağ’ın tepelerinde görülebilmektedir.

Bu kalıntılar dışında yöredeki yüzey araştırmalarında çok yaygın biçimde çanak-çömlek parçalarına rastlanmıştır.