Gaziantep Kalesi

Gaziantep Kalesi’nin ne zaman ve hangi topluluk tarafından yapıldığı kesinlik kazanamamıştır. Bununla beraber İçkale’nin bulunduğu yerde Hitit yerleşmesi olduğu da bilinmektedir. Burada Roma döneminde bir gözetleme kulesi yapılmış, daha sonra da yapılan eklerle kaleye dönüştürülmüştür. Gerçek anlamda bir kale ise Bizans İmparatoru Iustinianus zamanında, MS.VI.yüzyılda yapılmıştır.

Gaziantep Kalesi 1200 m. uzunluğunda, yuvarlak bir plan göstermektedir. Büyük taşlardan örülmüş olan sur duvarları yuvarlak 36 kule ve burçla takviye edilmiştir. Bu kulelerden dördü Osmanlılar zamanında, değişik dönemlerde yapılmıştır. XVII.yüzyılda Gaziantep’ten söz eden Evliya Çelebi de bu kalenin düşman saldırılarını önleyecek güçte olduğunu belirtmiştir. Kalenin burçlarından bir tanesinin Roma döneminde yapıldığı söylenirse de bu iddia kesinlik kazanamamıştır. Kalenin çevresinde de 10 m. derinliğinde 30 m. eninde de bir hendek kaleyi çevrelemektedir. Kaleye giriş doğu yönündeki açılıp kapanabilen bir köprü ile sağlanmaktadır. Kalenin alt bölümlerinde aynı zamanda yukarıdaki surları ve kaleyi destekleyen büyük odalar, dehlizler ve galeriler de bulunmaktadır. Ayrıca kalenin ana yapısı altında da bir su kaynağı bulunmaktadır.

Kale Memluklu ve Osmanlı döneminde de onarım görmüş, çeşitli eklerle genişletilerek güçlendirilmiştir. Nitekim kale duvarlarının batısındaki burçların memluklular döneminde yapıldığı bulunan bir kitabeden anlaşılmaktadır. Buna göre Memluk Sultanı Kayıtbay 1481’de bu kaleyi onarmıştır. Bunun yanı sıra Kanuni Sultan Süleyman döneminde 1557 yılında surlar ve kale onarılmış, köprünün iki yanına iki de kule eklenmiştir. Kalenin giriş kapısı üzerinde 1557 tarihli mermer kitabe de bunu belirtmektedir. Bu dönemde kale içerisine hamam, ambar, sarnıç ve mescit yapılmıştır. Aynı zamanda kale içerisindeki meydanda etrafı demir parmaklıklarla çevrili Mehmet Gazi’nin türbesi ve 40’a yakın ev bulunmaktadır. Günümüze bunların kalıntıları gelebilmiştir.

Gaziantep Kalesi Fransızlara karşı 1921 yılında yapılan Gaziantep savunmasında büyük rol oynamıştır.

Gaziantep Kalesi günümüze yakın tarihlerde yapılan restorasyonlar sonucunda iyi bir durumda gelmiş ve şehir ile bütünleşmiştir.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.gaziantep.gov.tr adresinden alınmıştır.