Hasköy Sinagogu
En eski Musevi yerleşim bölgelerinden biri olan Hasköy (Picridion)’de Bizans devrinde ilk yerleşimi görüyoruz. II. inci Haçlı Sefer(1146-1148) Alman İmparatoru III.Konrad Kudüs’e giderken İstanbul’dan geçmeye karar verince Bizans İmparatoru I.Manuel Komnenos sarayını terk ederek Hasköy’deki Musevi mahallesine yerleşmiş ve bu şekilde kendini bir güvenceye almıştır. Fatih Sultan Mehmed’de Osmanlı topraklarına göç eden Sefaridlerin büyük bir bölümünü burada iskân ettirmiştir.
1715 , 1756 ve 1804 yangınları Hasköy’ü çok etkilemiş ve buradaki 11 Sinagog ile büyük çapta evler yanmıştır. Bu yangınlarda evlerini kaybedenler daha emniyetli gördükleri Galata,Ortaköy ve Kuzguncuk semtlerine yerleşmeye başlamışlardır. 1865'lerde İstanbul’daki Musevi cemaatinin ruhani lideri durumundaki Hasköy’de 65 Haham bulunmakta idi. XVIII.yüzyılın başlarında ise Haham adedinin 148’e çıktığı görülmektedir. XIX.yüzyılda bilhassa Pîri Paşa Mahallesi musevi yerleşimi olmuş ve onbirbin gibi bir nüfusa ulaşmıştır. Bu tarihte 13 Sinagog’un bulunduğu kayıtlardan anlaşılıyorsa da istimlak, cemaatin azalması, yangın gibi nedenlerle günümüze gelememiştir. 1835'de Hahambaşılık Meclisindeki 60 delegenin 29’u Hasköy’den gelmekte iken bölgenin yavaş, yavaş terkedilmesi neticesinde bu sayı 1935'da 7’ye inmiştir. 1950'den itibaren burada Yahudi nüfusu kalmadığından mevcut Sinagoglar teker teker terk edilmiş ve çoğu da yok olmuştur.
Hasköy’de bugün terk edilmiş olan birtakım zenginler ve hahambaşılık tarafından karşılanan bir takım hayır kurumları da vardı. Fakir ve yetim çocuklar için yurtlar, fakir ailelere yiyecek sağlayan kurumlar gibi.
Kenthaber Kültür Kurulu
