Nevşehir Güvercinlikleri

Kapadokya Bölgesi’nde peribacaları kadar güvercinliklerin de ayrı bir yeri vardır. Bu güvercinliklerin XVIII.yüzyıldan itibaren yapılmaya başlandığı sanılmaktadır. Günümüze ulaşanlar XIX.yüzyıl sonu, XX.yüzyılın başlarına aittir.

Kapodakya bölgesi güvercinliklere Uçhisar çevresindeki vadilerde; Göreme-Kılıçlar, Güllüdere; Ürgüp-Üzengi; Ortahisar ve Kızılçukur vadilerinde, Çat ve Kayseri Soğanlı vadilerinde görülmektedir. Ayrıca Balkan Deresi çevresinde de güvercinlikler bulunmaktadır.

Hıristiyan inancında Tanrı’nın ruhu, İslam inancında da aileye bağlılığı simgeleyen güvercinler için peribacalarının üst kısımlarında, kayalar oyulmuş, küçük delikler açılarak güvercinlikler yapılmıştır. Dini inançların yanı sıra güvercinliklerinin yapılmasında asıl etken, gübrelerinden faydalanmaktır.

Güvercinlikler 5-10 m2’lik küçük odacıklar şeklinde olup, iç kenarlarına birkaç sıra halinde kuşların tünemesi ve yumurtlaması için küçük oyuklar açılmış, ahşaptan tünekler konulmuştur. Güvercinliklerin oldukça yüksek yerlere yapılmaları dış etkenlerden zarar görmemelerini sağlamak içindir. Ayrıca güvercinliklere ulaşabilmek için kayalara içeriden oyulan tüneller ve merdivenler yapılmıştır.

Güvercinliklerin dış görünümlerinde güvercinlerin yuvaları görebilmeleri için çevreleri beyaz badana ile sıvanmıştır. Bazı güvercinliklerin dış yüzeyleri yerel sanatçılar tarafından zengin bezemelerle süslenmiştir. Bu bezemelerin başında Anadolu’nun en eski motiflerinden olan çarkıfelek motifleri gelmektedir. Ayrıca çarkıfelek motiflerinin bazıları üzerine de hayat ağacı ve ağaçlara tünemiş kuşlar da resmedilmiştir. Yöredeki güvercinliklerdeki bu motiflerin yanı sıra ender de olsa güvercinlik sahiplerinin isimleri ile Maşallah ve Allah gibi sözcüklere de rastlanmaktadır.

Bezemelerde yaygın olarak kırmızı renkler kullanılmış, bu renk yörede Yoşa olarak isimlendirilen ve topraktan elde edilmiştir. Beyaz boyalar ise alçı ve yumurta karışımından elde edilmiştir. Bu şekilde bir boyamanın yapılmasının bid idğer nedeni de yuvalara çıkmak isteyen hayvanların kayarak yuvaya erişmelerini engellemektir.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.taklaciguvercin.com adresinden alınmıştır.