Fatih Sultan Mehmet İstanbul'un esnaf ve sanatkâr ihtiyacını karşılamak için otuzbin Rum ve Ermeniyi getirttiği ileri sürülmüştür. Eski listelerde "Panagia Kaphatiane Galata" adıyla kayıtlara geçmiştir. 25 Nisan 1696'de büyük bir yangın geçirerek yanmış yeniden inşa edilerek 14 Eylül 1698'de Kutsal Haç yortusunda ibadete açılmıştır. 1731'de tekrar yanan kilise yeniden inşa edilir ve Sulan fermanıyla onarılır ve 1 Ekim 1734 tarihinde yeniden ibadete açılır. Kapı kitabesinde bu tarih yazılıdır. Bir müddet sonra yeniden harap olan kilise tekrar büyük onarım geçirir ve 1840'da temelden yenilenir. Hz. Meryem'e ithaf edilmiştir. Doğu kilisesinde "Hz. Meryem Panayia" adı ile tanımlanır ve İstanbul'da ona atanmış çok kilise vardır. 1652'de İstanbul'a gelen Antakya Patriğinin katibi Paulus, Kaffa'den gelen Rumların beraberlerinde getirdiği söylenen Hodogetria Meryemikonasının Kilisenin kuzey nefinde bulunduğunu söylemektedir.

Kilise etrafı yüksek duvarların çevrelediği bir avlunun içerisinde yer alır. Avlunun içinde Türk Ortodoks Başpiskoposluğunun yönetim odaları ve kilise görevlilerine ait lojmanlar vardır. Çan kulesi 1840 daki tamirde ilave edilmiştir. Dikdörtgen planlı üç nefli bazilika tipinde bir yapıya sahip olan kilisenin üstü çatı ile örtülüdür. Apsis dışarıdan çıkıntılıdır. Naosda nefleri sınırlayan sütunlar yuvarlak kemerlidir. İçten orta nefin üst örtüsü beşik tonoz yan nefler ise düz tavandır. Apsis'in üstü ise kiliselerin geleneksel mimarisi olarak yarım kubbe ile örtülüdür. Ahşap olan İkonostasion, naos'un doğusunda üç nefi de kapsar, oyma ve kabartma tekniği ile yapılmış, üzeri altın varaklı geometrik motifler, yaprak ve çiçeklerle süslüdür. Altta büyük çerçeveler içinde Meryem'in ölümü sahnesi olan Koimesis, Meryem ve Çocuk İsa, İsa'nın Doğumu resmedilmiştir. Bunlardan başka bazı azizlerin tasvirleri de burada yer alır.

Naos'daki iki sütunun arasına oturtulmuş olan Ambon (bir tür vaaz kürsüsü) yine altın varaklarla süslenmiş olup kürsünün altında çerçeveler içinde Hz. İsa ve 4 İncil yazarının tasvirleri bulunmaktadır. Despot koltuğu de yine aynı tarz bitki motifleri ile bezenmiş olup burada ayrıca kabartma olarak melek ve hayvan figürleri işlenmiştir. Nefleri ayıran sütunların aralarındaki madalyonlar içinde havariler resmedilmiştir. Orta nefin üst örtüsündeki Pantokrator İsa (Dünyaya hakim olan) yağlıboya ile yapılmıştır.

Kenthaber Kültür Kurulu

Yayın Tarihi : 21 Ocak 2008 Pazartesi 11:14:21

Güncelleme :4 Haziran 2009 Perşembe 23:40:08