Koca Ragıp Paşa Kütüphanesi

İstanbul Eminönü ilçesi, Laleli semtinde, Ordu Caddesi üzerinde bulunan Koca Ragıp Paşa Kütüphanesi’ni Koca Ragıp Paşa (1699–1763) 1762 yılında külliye olarak yaptırmıştır. Yapı topluluğu kütüphane, sıbyan mektebi, sebil, iki çeşme, türbe, hazire, dükkânlar ve mahzenlerden meydana gelmiştir. Bu yapılardan türbenin önünde bulunan sebil günümüze ulaşamamıştır.

Yapı topluluğunun ana cephesi Ordu Caddesi üzerinde olup, alt katta dükkânlar, üst katta da sıbyan mektebi bulunmaktadır. Kütüphane ve yapı topluluğunun diğer bölümleri yuvarlak kemerli bir kapıdan girilen avlu içerisinde yer almaktadır. Külliyenin ana cephesi Laleli Caddesi’nin 1957 yılında yükseltilmesi ile çukurda kalmıştır. Girişin hemen karşısında bulunan ve yapı topluluğunun ana binası olan kütüphane avlunun ortasında bulunmaktadır. Ayrıca burada çeşme ve Ragıp Paşa’nın açık türbesi ile bir hazireye yer verilmiştir.

Kütüphane kesme taş ve tuğladan zemin ve bodrumdan meydana gelmiştir. İçeriye iki yönlü merdivenlerle çıkılan, üzeri küçük kubbe ile örtülü bir revaktan girilmektedir. Giriş revağından iki tarafta iki kubbeli oda bulunan ve ayna tonozlu bir ön mekâna, buradan da okuma salonuna geçilmektedir. Günümüzde bu bölümler camekânlarla bölünmüş ve özelliğinden kısmen uzaklaşmıştır. Okuma salonu 14.40x14.40 m. ölçüsünde kare planlı olup, üzeri duvarlara dayalı yuvarlak plasterlerin taşıdığı 5.95 m. çapında, 12.30 m. yüksekliğinde ana kubbe ile örtülüdür. Kubbenin örttüğü alanlar dışında kalan bölümlere dört küçük kubbe ile aralarına dört aynalı tonoz yerleştirilmiştir. Ana kubbeyi taşıyan kolonlar 3.50 m. yüksekliğinde demir parmaklıkla çevrelenmiş olup, bu bölüm orijinalinde kitap deposudur. İçerisine camlı ve tel örgülü kapakları olan üç ahşap kitap dolabı yerleştirilmiştir. Okuma salonu iki sıra halinde 39 pencere ile aydınlatılmıştır. Bu pencerelerden alt sıradakiler ahşap doğramalı, dövme demir kepenklidir. Üst sıradakiler ise alçı ve revzen pencerelerden meydana gelmiştir.

Kütüphanenin içerisi oldukça sade klasik üslupta bezemelidir. Duvarlar üst pencerelerin altına kadar mavi, gri ve beyaz renklerde çiçeklerin oluşturduğu XVIII. yüzyıl çinileri ile kaplanmıştır. Alt pencerelerin üzerinde yeşil zemin üzerine sarı yaldızla yazılmış bir ayet frizi çepeçevre tüm salonu dolaşmaktadır. Ana kubbede ise ayetlere yer verilmiştir.

Günümüzde Kültür ve Turizm Bakanlığı yönetiminde olan kütüphane hizmete kapalıdır.

Kenthaber Kültür Kurulu