Balâ Süleyman Ağa Türbesi

İstanbul ili Fatih ilçesi, Silivri Kapı Veledi Karabaş Mahallesi’nde, Tekke Maslahı ve Balâ Tekkesi Sokağı’nda, Balâ Süleyman Ağa Camisi’nin içerisinde bulunan bu türbe XV. yüzyılda yapılmıştır.

Balâ Süleyman Ağa, Fatih Sultan Süleyman (1444–1446; 1451–1481) devrinde yaşamış, İstanbul’un fethine katılmış, daha sonraki savaşlarda da topçu başı olarak görev yapmıştır. Yaşamı ile ilgili fazla bir bilgi bulunmamaktadır.

Balâ Süleyman Ağa, kendi ismini taşıyan bugünkü külliyesini 1453–1457 yılları arasında yaptırmıştır. Külliyenin bulunduğu yerde kâgir duvarlı, ahşap çatılı küçük bir mescidi, dergâhı ve kuyusu bulunuyordu. Ölümünden sonra da bu mescidin yanına gömülmüştür. Zamanla harap olan Balâ Mescidi ve tekkesi Sultan Abdülaziz (1861–1876) döneminde, Sultan II. Mahmud’un saraylılarından Sazkâr Kalfa tarafından Nakşibendî Tarikatı’na bağlı cami-tevhidhane olmak üzere eskisinden daha büyük ölçüde, camisi de kubbeli olarak yeniden yapılmıştır. Camiye bitişik Süleyman Ağa’nın türbesi ile harem dairesini, derviş hücrelerini, mutfak ve kiler gibi müştemilatı da yaptırmıştır. İstanbul’da büyük bir hasara neden olan 1894 depreminde Balâ Külliyesi harap olmuş, Sultan II. Mahmud’un kızı Adile Sultan tarafından yenilenmiştir. Daha sonra Sultan II. Abdülhamid tarafından genişletilmiş, Perestu Kadın Efendi de yapının duvarına bir de çeşme eklemiştir.

Türbe yapı topluluğunun kuzeyinde, kesme ve moloz taştan düzgün olmayan bir plan tipinde yapılmıştır. Cami içerisindeki bir odada yer alan türbenin dördü batıya, üçü kuzeye açılan yedi penceresi vardır. Türbenin dış cephesinde basık kemerli pencereleri ile ahşap saçağı arasına Ömer Faik Efendi’nin istifli bir sülüs yazısından oluşan bir kuşak bulunmaktadır.

Türbede Balâ Süleyman Ağa’dan başka eşi, Şeyh Ali Efendi, Mekke Şeyhlerinden Muhammed Sait Can Efendi, Şeyh Ali Efendi’nin eşi Sıdıka Hanım ve Şeyh Mehmet Sadedin Efendi’ye ait olmak üzere altı mezar bulunmaktadır.

Kenthaber Kültür Kurulu