Aya Kiryaki Rum Ortodoks Kilisesi

Kumkapı,Gedikpaşa caddesinde Çadırcı Cami Sokağı ile Kadirga Limanı Caddesi arasında Rum Ortodoks kilisesidir. Diocletianus (284-307) zamanında yaşamış ve ilk hıristiyan azizesi olan Aya Kyriaki'ye ithaf edilmiştir.

O zamanlarda yaşayan Efsevia isimli bir kadının uzun yıllar çocuğu olmamış,eğer bir çocuğu olursa onu Tanrı'ya adayacağına dair dua edermiş. Duaları kabul olmuş ve haftanın yedinci günü bir kız çocuğu dünyaya getirmiştir. Bu yüzden ona Kyriaki adını verir. Aile hıristiyan olduğu için Diocletianus'un hıristiyanları takibi sırasında aile tutuklanır ve sorgulanırken işkence görürler. Henüz onaltı yaşında bir genç kız olan Kyriaki de işkence altında hıristiyanlığını inkar etmez, yakılarak öldürülmesine karar verilir.

Büyük bir ateş yakılır ve kız ortaya konulur. Bu sırada büyük bir yağmur başlar ve ateş söner, bunun üzerine vahşi hayvanların önüne atılır fakat bu sefer de hayvanlar ona dokunmazlar. Vali son olarak kafasının kesilmesini emreder azize yerde yüzüstü yatıp dua ederken askerler kafasını keserler, tam bu sırada "gördüklerini insanlara anlat" diye gökten bir ses duyulur. Daha sonra hıristiyanlık yerleşip devletin resmi dini olunca Kyriaki'nin ölüm günü olan 7 Temmuz Yortu günü olarak kabul edilir. 7 inci günde doğduğu için de Pazar ilahesi olarak tanınır ve ona adanmış olan kiliselerin de günü Pazar kabul edilir.

İlk yapılış tarihini kesin olarak bilmediğimiz bu kiliseyi 1583'de hazırlanan listede adı geçtiğinden en erken bu tarihi kabul edebiliriz.1645,1660 ve 1865'de iki yangın geçirip sonrasında onarılan bu yapı 1895 depremine yıkılır. Bir sene sonra Mimar Periklifio Tiadis'in projesi doğrultusunda bugünkü Kilisenin inşasına başlanır ve 1901'de ibadete açılır.

Kesme taştan iki katlı olan kilise dikdörtgen planlıdır. Apsis ve yanındaki hücreler dışarıya yarım yuvarlak şeklinde açılır. Üst orta mekanı yüksek kasnaklı bir kubbe örter Apsis ve yandaki hücrelerin üst örtüleri yarım kubbedir. Cephenin iki yanında küçük kulelerin üstü de kubbelidir. Bir avlu ortasındaki binaya mermer merdivenlerle çıkılır. Kapı ve pencerelerin üzerleri sütun ve kemerlerle hareketlendirilmiştir. Pencerelerinde kullanılan vitraylar görüntüye bir zenginlik verir. İç mekandaki sütunların gövdeleri porfir taklidi yeşile boyalı olup başlıkları iyon tarzındadır. İç kısımda İncil'den alınan sahneler ve Aziz figürleri resmedilmiştir. Orta Kubbede Pantokrator İsa, Apsis yarım kubbesinde Blaherna Meryem'i bulunmaktadır.

Kenthaber Kültür Kurulu