Ayios Yeoryios Kiparisses Kilisesi
Samatya’da Nafiz Gürman Caddesi ile Büyük Kuleli Caddesi arasındadır. Meyilli olan arazinin kuzey tarafındaki yoldan iki metre aşağıda yüksek duvarlı bir avlunun içindedir. Bizans döneminde varlığı bilinen bu kiliseyi 1652'de İstanbul'a gelen Antakya Patriğinin katibi Paulus verdiği raporunda buradan içinde çok kıymetli ikonaların bulunduğu kubbeli bir Bizans bazilikası olarak bahseder. 1782 yangınında harap olan bina Patrik I.Konstantinus zamanında Mimar Nikolaos Nitkitadis’in hazırladığı proje kapsamında 1834'de yeniden inşa edimiştir. 1966'da Vasilios Athanasiades’un maddi yardımlarıyla büyük bir tamirat yapılır.
Kaba taş ve tuğla karışımı malzeme ile inşa edilmiş kilise üç nefli kubbeli bir bazilika planındadır. Narteks sonradan eklenmiştir. Apsis ve iki yanında diakonikon ve protesis hücrelerinin apsisleri yarım yuvarlak olarak dışarıya çıkıntılıdır. Orta nefin üzerini, sekizgen kasnaklı her köşede bir pencerenin yer aldığı ,üzeri kiremit örtü basık bir kubbe örter. İkonastasis, despot koltuğu ve ambon ahşaptan yapılmış olup üzerlarinde aynı stilde geometrik ve bitki motifleri vardır. Avluda kiliseye bitişik olan ayazma,İsa’nın Tabor dağında suretin değişmesi olan Metamorfozis (Transfigürasyon) adı ile tanımlanmıştır.
Kenthaber Kültür Kurulu
