Vefa'da Molla Şemseddin Camii Sokağındadır. Bizans tarihinde bu bölgede Aziz Theodoros'a ithaf edilmiş birkaç kilise olduğundan bunun hangisine ait olduğu konusu çok tartışmalıdır.

Todororos hıristiyan olduğu için öldürülmüş Romalı bir askerdir. Binanın ilk yapılışı mevcut parçalara ve temelinde bulunan damgalı tuğlara bakıldığında V.Yüzyılın ortalarında inşa edildiği anlaşılmaktadır. Bugünkü yapının esası ise X-XI.Yüzyıla aittir.

Bu binanın bugünkü durumu ile iki ayrı devirde yapıldığı açıktır. Orta Bizans döneminde çok kullanılmış olan kapalı haç plânındadır. Orta mekanın üzerini etrafında yuvarlak kemerli pencerelerin bulunduğu yüksek kasnaklı bir kubbe örtmektedir. Haçın kollarının üzerleri beşik tonozdur. Doğuda dışarı taşkın olan apsisin iki yanında postoforion hücreleri vardır. Üç bölümlü bir narteksden esas mekâna girilir. Latin istilası sırasında burası da tahrip edilmiş olup 1261'den sonra esaslı bir onarım görmüş ve bazı eklemelerin yanında binaya bir de beş bölümlü dış narteks eklenmiştir. Bu dış narteks iki katlı olup dış taraftan merdivenle çıkılır ve bu bölümün üzeri dışarıdan köşeli ve kasnağında pencereler açılmış üç kubbe ile örtülüdür. Bu ek yapıda kullanılmış olan devşirme malzemede VI.Yüzyıla ait parçalara çokca rastlanmaktadır.

1937'de burada yapılan restorasyon çalışmalarında dış narteks kubbelerindeki mozaikler temizlenerek ortaya çıkarılmıştır. Bu kubbede ortada Teodokos Meryem (Tanrı anası) kucağında çocuk İsa ile kubbenin tam ortasında bir yuvarlak içindedir. Etrafı dilimlere ayrılmış olan kubbenin diğer satıhlarında Tevrat peygamberleri tasvir edilmiştir. Bu mozaikler başkent üslubunda altın yaldızlı imiş. Buradaki altını toplamak gayesiyle kazınmış ve çok tahribata uğramıştır.

Bu kilise Fatih'in Şeyhülislamı Molla Gürani tarafından camiye çevrilmiş,bu dönemde apsis değiştirilmiş ve güneydoğu köşesine de bir minare yapılmıştır. 1833'de geçirdiği bir yangın sonrası 1848'de onarım yapılır. Bu tamirde eski paraklesion yıkılır, giriş kapısında değişikyikler yapılır, içerideki dört sütun kesilerek yerine desteği kuvvetlendirmek için payeler konur. Büyük bir ihtimalle de binanın mozaikleri bu devirde yok olmuştur.

Kenthaber Kültür Kurulu

Yayın Tarihi : 6 Haziran 2009 Cumartesi 23:06:38